ترساندن دیگران جرم است
ترساندن دیگران جرم است
ترساندن دیگران جرم است
یاسر میرزا جعفری
عملی که تحت عنوان شوخی بسیار در طی روز انجام می‌دهیم بی آن‌که به این مسأله توجه نماییم که ممکن است از این شوخی ما آسیبی به دیگری وارد شود. بسیار اتفاق افتاده است که به دلیل شوخیهای ناگهانی با افراد، آنها در اثر ترس و هیجان ناشی از آن دچار آسیبهای شدیدی گردیده‌اند؛ مانند آن‌که فردی که دارای بیماری قلبی می‌باشد در اثر ترس ناشی از شوخی ناگهانی دچار حمله قلبی می‌گردد و جان خود را از دست می‌دهد؛ اما لازم است بیان داریم که این اقدام و عادت زشت روزمره ما ازنظر قانون‌گذار تحت شرایطی جرم محسوب می‌گردد و دارای مجازاتهای بعضاً سنگین نیز خواهد بود.
از همین روی قانون‌گذار در موارد متعددی به موضع خود پیرامون مجازات ترساندن پرداخته است.
قانون‌گذار در ماده 499 از قانون مجازات اسلامی مصوب 92 بیان می‌دارد:
هرگاه کسی دیگری را بترساند و آن شخص در اثر ترس بی‌اختیار فرار کند یا بدون اختیار حرکتی از او سر بزند که موجب ایراد صدمه بر خودش یا دیگری گردد، ترساننده حسب تعاریف جنایات عمدی و غیرعمدی مسؤول است.
هم‌چنین آن‌که قانون‌گذار در ماده 501 از همان قانون این‌چنین بیان داشته است:
هرگاه کسی به روی شخصی سلاح بکشد یا حیوانی مانند سگ را به‌سوی او برانگیزد یا هر کار دیگری که موجب هراس او می‌گردد مانند فریاد کشیدن یا انفجار صوتی انجام دهد و براثر این ارعاب، شخص بمیرد یا مصدوم گردد حسب مورد بر اساس تعاریف انواع جنایات به پرداخت قصاص یا دیه محکوم می‌شود.
در خصوص این مواد نکاتی را به‌اختصار بیان می‌کنیم:
1- فروضی را که هر یک از دو ماده مذکور بیان می‌دارند متفاوت از دیگری می‌باشد. با این توضیح که فرض مورداشاره در ماده اول، فرضی است که در اثر ارعاب و ترس زیاد حرکتی از فرد سر بزند که موجب ورود آسیب به خود یا دیگری گردد. به‌عبارتی‌دیگر مطابق ماده موصوف عمل ترساندن زمانی ضمان آور خواهد بود که فرد در اثر ترسیدن آسیبی به دیگری یا خود وارد آورد، این در حالی است که مطابق ماده دوم، صرف ترساندن فرد درصورتی‌که منجر به آسیب یا فوت وی گردد ضمان آور خواهد بود، به‌عبارتی‌دیگر برای اعمال مجازاتهای مربوط به ماده دوم نیازی نیست که آسیب وارده به‌واسطه حرکتی از سوی شخص ترسانده شده وارد شود تا شخص ترساننده مشمول مجازات گردد.
نتیجه آن‌که ترساندن فرد درصورتی‌که موجب آسیب خود یا دیگری گردد خواه آن‌که مستقیماً و به‌واسطه ترس زیاد اتفاق افتد، خواه به‌واسطه حرکت یا عملی موجب ورود آسیب گردد، تحت شرایطی جرم محسوب می‌گردد و قابل مجازات خواهد بود.
2- به‌طور مثال چنان‌چه شخصی با گذاشتن صورتکی وحشتناک فردی را بترساند و دنبال وی نماید و فرد فرار نماید و در اثر این اتفاق از طبقه پنجم ساختمان به پایین پرت شود، حسب مورد شخص ترساننده مرتکب قتل عمد یا غیر عمد شده است که مطابق مقررات و با توجه به تشخیص دادگاه، به قصاص یا پرداخت دیه محکوم خواهد گردید.
در مثالی دیگر، چنان‌چه شخصی پشت دیواری مخفی گردد و به‌طور ناگهانی در مقابل عابری ظاهر گردد و از این رهگذر عابر به‌واسطه ترس از این اقدام دچار حمله قلبی گردد، ترساننده حسب مورد به پرداخت دیه و یا مجازات قصاص محکوم خواهد شد.
اما آن‌چه در تشخیص نوع عمد یا غیر عمد بودن این اقدام بیش از سایر عوامل مؤثر خواهد بود نحوه و شیوه ترساندن و علم و آگاهی مرتکب از اقدامات خود خواهد بود. به‌طور مثال چنان‌چه فردی با آگاهی از داشتن بیماری قلبی فردی که قصد ترساندن وی را دارد و یا باردار بودن وی، اقدام به ترساندن وی نماید، درحالی‌که شوخی یا عمل وی نوعاً باعث آسیب نمی‌گردد اما در این افراد و به‌واسطه وضع خاصی که دارا می‌باشند و نیز عالم بودن مرتکب از این وضع خاص، از مصادیق جرایم عمدی محسوب می‌گردد. لذا باید بیان داشت که مرتکب چنین عملی مرتکب قتل عمدی گردیده ولو آن‌که چنین قصدی نداشته است و در نهایت به مجازات قصاص محکوم خواهد شد.
در مثالی دیگر، ممکن است فردی در اثر ترساندن دیگری موجب سکته وی گردد یا آن‌که شدت ترساندن به حدی باشد که فرد دچار لکنت زبانی گردد یا نیمی از بدن وی در اثر سکته بی‌حس گردد، در این صورت در صورت واجب شدن قصاص تا جایی‌که شرایط اجرای قصاص وجود داشته باشد، قصاص اعمال خواهد شد، در غیر این صورت دیه جایگزین قصاص خواهد شد. چه این‌که در موارد این‌چنینی امکان ایجاد آسیبی دقیق همانند آن‌چه در اثر ترساندن واردشده، همانند ایجاد لکنت یا بی‌حس نمودن نیمی از بدن ترساننده وجود نخواهد داشت. اما آن‌چه در بالا بدان اشاره شد صرفاً بیان موضع قانون‌گذار از نظر مقررات جزایی بود، این در حالی است که ازنظر مقررات مسؤولیت مدنی نیز، امکان پیگرد ترساننده وجود خواهد داشت.
منبع: میزان