فضای‌مجازی تیغ دو‌لبه؟!
فضای‌مجازی تیغ دو‌لبه؟!
فضای‌مجازی تیغ دو‌لبه؟!
آسیبهای نوپدید شبکه‌های اجتماعی در کمین جوانان
گسترش دنیای ارتباطات، در دهه‌های اخیر با چنان شتابی پیش رفته که بخشهای متعددی از اقشار جمعیتی جوامع گوناگون را متحیر ساخته، تحیری که بعضاً به دلیل برخورداری از جذابیتهای متنوع، طیف کثیری از جوانان و نوجوانان را به خود مشغول می‌سازد.
گسترش و توسعه اینترنت و فراگیری تجهیزات ارتباطی مخابراتی و نرم‌افزارهایی که در این خصوص تعریف و طراحی‌شده‌اند، آنچنان در لایه‌ها و طبقات و گروههای متعدد اجتماعی رسوب و رسوخ کرده‌اند که امروزه کمتر کسی را می‌توان یافت که با فضای مجازی، اینترنت و…بیگانه باشد.
در این میان و با تمامی ویژگیهای این فناوریها، آسیبها و مخاطرات تکنولوژی نوین مورداشاره نیز موضوعی چالش‌برانگیز است که بعضاً جوانان و نوجوانان را آنچنان مشعول خود می‌سازد که به‌تدریج به وابستگی و اعتیاد شدید به فضای مجازی منتهی و تبدیل می‌شود.
نسرین لنکرانی، جامعه‌شناس و آسیب‌شناس مسایل اجتماعی ، در تشریح و واکاوی آسیبهای شبکه‌های اجتماعی، فضای مجازی و اینترنت برای جوانان و نوجوانان اظهار داشت: کم‌تحرکی، ضعف و سستی و عادت به چنین سبک و سیاقی از زندگی یکی از بدیهی‌ترین تأثیرات مخرب اعتیاد و وابستگی به فضای مجازی محسوب می‌شود.
وی افزود: در موارد حاد و وخیم، به‌تدریج این بی‌تحرکی، آنچنان سلامت جسمانی فرد را دچار آسیب می‌کند که درمان آن با صرف هزینه‌های سنگین بسیار محقق خواهد شد و در مواردی تنها می‌توان از تشدید آن جلوگیری کرد و به‌واقع درمان قطعی را نمی‌توان برای آن یافت. جامعه‌شناس و آسیب‌شناس مسایل اجتماعی عنوان کرد: فارغ از تبعات و عوارض ناخوشایند جسمانی، وابستگی و اعتیادِ به فضای مجازی با مشکلات روحی و روانی خاصی عجین و همراه می‌شود.
وی افزود: شکاف میان اعضای خانواده، انزواطلبی و فردگرایی افراطی و بسیاری آسیبهای نوپدید از مخاطراتی است که در پی حضور افسارگسیخته کاربران در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی بروز پیدا می‌کند.
لنکرانی عنوان کرد: کم نیستند خانواده‌هایی که این حضور بدون چارچوب و افراطی باعث شده تعاملات معمول میان آنها با آسیبهایی جدی مواجه شود و به‌واقع استمرار این وضعیت کانون گرم خانواده را به سمت‌وسوی سردی و فروپاشی سوق خواهد داد.
وی افزود: محرومیت از ارتباط سالم و سازنده میان اعضای خانواده از چالشهایی است که به‌صورت بالقوه مستعد بروز نارساییهای بسیاری خواهد بود و به‌تبع آسیب دیدن نظام خانواده در میان‌مدت و کوتاه‌مدت عامل بسیاری از ناهنجاریها و چالشهای اجتماعی به شمار می‌رود.
لزوم تعریف چارچوبهایی مشخص و مدون برای حضور نوجوانان و جوانان در فضای مجازی
محمد حکیمی، جامعه‌شناس و آسیب‌شناس مسایل اجتماعی، در تشریح آسیبها و مخاطرات اعتیاد به فضای مجازی عنوان کرد: این پدیده صرفاً به جامعه ایران منحصر و خلاصه نمی‌شود و به‌واقع بامطالعه و بررسی جامعه‌شناختی از جوامع متعدد به‌روشنی به این واقعیت پی می‌بریم که بخش قابل‌توجهی از جوانان و نوجوانان در اقصی نقاط جهان (اعم از کشورهای توسعه‌یافته یا در حال‌توسعه) با این معضل دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
وی افزود: اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی در خصوص مخاطرات فضای مجازی از مؤلفه‌های بسیار حایز اهمیتی است که می‌تواند از عمیق‌تر شدن و تشدید این معضل پیش‌گیری کند. جامعه‌شناس و آسیب‌شناس مسایل اجتماعی عنوان کرد: در کنار این آموزشها که از آن می‌توان به‌عنوان فرهنگ‌سازی یاد کرد، تعریف برخی چارچوبها و محدودیتها در ارتباط با حضور جوانان و نوجوانان در فضای مجازی در منزل، محیط کار و اجتماع و ملزم کردن آنها به پرهیز از حضور افراطی در فضای مجازی از دیگر ضروریاتی است که در دفع، مهار و کنترل این آسیب تأثیرگذار خواهد بود.
حکیمی عنوان کرد: البته نباید این واقعیت را ازنظر دور داشت که صرفاً با اتکای به اقدامات سلبی نمی‌توان به توفیق چندانی در این خصوص دست‌یافت و به‌واقع با لحاظ کردن مجموعه‌ای از تدابیر، تمهیدات و اقدامات ایجابی و سلبی در کنار یکدیگر، مدیریت اصولی و قاعده‌مند در استفاده صحیح از فضای مجازی میسر خواهد شد.
وی در خاتمه یادآور شد: طرح مطالب فوق، نافی ثمرات و مزایای فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نیست و به‌واقع نمی‌توان اثرات مطلوب این فناوریها را نادیده گرفت، اما آنچنان‌که این تکنولوژی و نرم‌افزارها حاوی کارکردهای مثبت و سازنده است، به همان میزان نیز می‌تواند مسبب نارساییها، معضلات، چالشها و مشکلاتی نیز باشد که با تشریح و تفهیم آن برای جوانان و نوجوانان، می‌توان به نحو شایسته‌ای از این فناوریها برای رشد، تکامل و پیشرفت، شکوفایی و بالندگی هر چه بیشتر بهره برد.
منبع: باشگاه خبرنگاران