روحانی و اردوغان باید کانالی دیپلماتیک راه بیندازند

گزارش لوبلاگ از افزایش اختلافات ایران و ترکیه

روحانی و اردوغان باید کانالی دیپلماتیک راه بیندازند

برای نزدیک به دو قرن و باوجود رقابت ژئوپولیتیک شدید که از شام تا عراق و قفقاز کشیده شده بود، ترکیه و ایران صلح را بین خود نگه‌داشته‌اند و روابط تجاری و حتی همکاریهای منطقه‌ای را که منافع مشترکشان را تأمین می‌کرد، متوقف نکردند.

 لوبلاگ نوشت: برای نزدیک به دو قرن و باوجود رقابت ژئوپولیتیک شدید که از شام تا عراق و قفقاز کشیده شده بود، ترکیه و ایران صلح را بین خود نگه‌داشته‌اند و روابط تجاری و حتی همکاریهای منطقه‌ای را که منافع مشترکشان را تأمین می‌کرد، متوقف نکردند. بااین‌حال امروز درحالی‌که اقتصاد آنها به‌طور فزاینده‌ای درهم‌تنیده است، یک اختلاف عمیق این دو امپراتوری سابق را در مسیر برخورد قرار داده است که آن، منافع دو کشور در عراق و سوریه است. اگرچه برای تنظیم مجدد روابط خیلی دیر است، اما درصورتی‌که هر دو کشور علاقه‌مند باشند و گامهایی بردارند که به آنها اجازه مدیریت اختلافات را در صلح و آرامش بدهد، می‌توانند این صلح 200 ساله را کماکان ادامه دهند. اقوام و فرهنگها می‌تواند هم‌زمان هم موجب اختلاف و هم موجب نزدیکی دو کشور باشند و مانند دو روی یک سکه به نظر می‌رسند، اما ایران از طرفداران اسلام شیعی و حکومت دینی است، درحالی‌که قانون اساسی ترکیه سکولار است و در یک بستر اسلامی سنی ایجادشده است. هر دو طرف در میدان جنگ موصل، تلعفر، حلب و رقه برای افزایش نفوذ خود تلاش می‌کنند. هرچند هر دو تلاش کردند تا بر اساس منافع مشترک یعنی شکست دادن یا حداقل به حاشیه راندن داعش و مهار افزایش تحرکات کردهای جدایی‌طلب سوریه عمل کنند اما سوءظن عمیق در مورد اهداف یکدیگر، آنها را از رسیدن به یک توافق بازداشته است، توافقی که می‌تواند شعله‌های آتش جنگ را کاهش دهد و از تعمیق تنشها و رشد بی‌ثباتی در سراسر منطقه جلوگیری کند. برای تغییر مسیر و جلوگیری از بدتر شدن اوضاع، آنها نیاز به غلبه بر عدم اعتماد متقابل دارند. برای این منظور و به‌عنوان یک اولویت، آنها باید یک کانال برای مذاکرات مستمر در سطح بالا داشته باشند. مذاکرات دو کشور تاکنون بدین‌صورت بوده است که به مدت یک یا دو روز گفت‌وگو صورت گرفته و به دنبال آن دوره‌ای نسبتاً طولانی خلأ دیپلماتیک ایجادشده که تمایل به تشدید جنگهای نیابتی را بیشتر کرده است. رئیس‌جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان و سران ایران باید نمایندگان شخصی و بااقتدار را برای مدیریت کانالی دیپلماتیک منصوب کنند. اگر آنها این کار را انجام دهند، برای نشان دادن جدیت و حسن نیتشان، دولت هم باید برداشتن گامهای اعتماد ساز را آغاز کند و همکاریهای اطلاعاتی بیشتر برای هماهنگی و کاستن از تنشها را افزایش دهد. اقدامات اعتماد ساز، اگر به‌خوبی اجرا شوند، می‌توانند راه را برای بیان خطوط قرمز روشن و نگرانیهای امنیتی مشروع در منطقه و به رسمیت شناختن منافع اصلی هر یک از دو طرف هموار کنند. ایالات‌متحده و روسیه که به ترتیب روابط نظامی مستحکمی با ترکیه و ایران دارند و همچنین اختلاف منافع متضاد نیز دارند، باید از مراحل این توافق حمایت کنند. کاستن از تنشها و افزایش همکاری آنکارا-تهران لازم است اما کافی نیست چراکه در حال حاضر این بحران ابعاد پیچیده‌تری به خود گرفته است و بازیگران دیگری نیز دارد همچنین باید احساسات فرقه‌ای را موردتوجه قرارداد که در سالهای اخیر افزایش‌یافته است. از سوی دیگر الزامات سیاست داخلی و روابط با شرکای منطقه‌ای از موانع اصلی در ایجاد روابط حسنه میان دو کشور است؛ اما این تلاش مهم خواهد بود و باید دنبال شود؛ چراکه حداقل می‌تواند به کاهش تنشهای دامن زده‌شده توسط لفاظیهای دو طرف، کمک کند. فقط با پیدا کردن زمینه‌های مشترک ترکیه و ایران می‌توانند به ایجاد یک منطقه باثبات‌تر و امن‌تر کمک کنند.