حمایت اجتماعی از معتادان و جامعه پذیر کردن آنان

حمایت اجتماعی از معتادان و جامعه پذیر کردن آنان

بسیاری از کارشناسان اجتماعی معتقدند معتادان پس از ترک اعتیاد نیاز به حمایت خانواده و اجتماع دارند. این درحالی است که اغلب آنها پس از بهبودی به‌دلیل رفتارهای گذشته دوران اعتیاد که نشأت گرفته از این بیماری بوده مورد بی‌مهری، طرد خانواده‌ها و در مواردی طرد از جامعه قرار می‌گیرند.  از این‌رو برای روشن شدن زمینه حمایت باید نیازمعتادان، شرایط و طرز فکر آنان را پس از ترک شناخت. حال با یک انسان که به دلایل گوناگون دچار اعتیاد به موادمخدر شده و بر اثر خستگی و درماندگی از مصرف مواد،  آن را ترک کرده است تا با امیدهای تازه به‌آغوش جامعه و خانواده بازگردد، چه باید کرد؟
متن پیش رو حاصل گفت وگویی است که در ایرنا منتشر شده است. دنیای حقوق عین این گفت وگو را از آن جهت که از موضوع مهمی برخوردار است منتشر می کند.
حمایت اجتماعی از معتادان بهبود یافته و ایجاد احساس تعلق اجتماعی و تقویت پیوند اجتماعی در آنان چه میزان در کاهش عوامل استرس‌زای زندگی آنان مؤثر است؟
برای اینکه پازل ترک اعتیاد کامل چیده شود و فرایند آن نهایی و دقیق به نقطه پایانی برسد باید معتادان بهبود یافته را به جامعه به سلامت بازگردانیم .
یکی از مهمترین اصول در این فرایند، اشتغال و جبران ضرر و زیان هایی است که جامعه از فرد بهبود یافته انتظار دارد . باز اجتماعی کردن فرد معتاد،  اصل بسیار مهم و اساسی برای ایجاد ارتباط مفید و مؤثر فرد معتاد با جامعه و اطرافیان است .
فردی که معتاد می‌شود در حقیقت از جامعه طرد می‌شود و نگرش اجتماعی نسبت به او بار منفی دارد و با سوء‌ظن،  با او برخورد می‌شود لذا باید معتاد بهبود یافته طوری به جامعه معرفی شود که آن نگرش منفی رفع شود و شرایطی فراهم شود که جامعه به فرد بهبود یافته اعتماد کند .
فرد معتاد دچار ضرر و زیان فراوانی شده است و آن بی‌اعتباری او است لذا باید فرد بهبود یافته اعتباربخشی شود و جامعه او را بپذیرد. تا زمانی‌که فرد بهبود یافته با پذیرش مجدد اجتماعی مواجه نشود او همچنان روش اعتیاد را پیشه خواهد گرفت. به‌همین دلیل معتقدم،  باز اجتماعی کردن معتاد بهبود یافته مهم‌تر از ترک اعتیاد است و اگر این ا فراد بهبود یافته را به سلامت به‌جامعه منتقل نکنیم فرایند بهبودی ناقص خواهد بود .
آگاه‌سازی در سطح جامعه،  خانواده و افراد به همراه مدیریت صحیح و برنامه ریزی منسجم چه میزان در ایجاد احساس ثبات و اطمینان بیشتر معتادان بهبود یافته مؤثر است؟
–  یک روش بسیار خوبی به‌نام ‘خانواده درمانی’
(Family therapy) برای ترک اعتیاد در آمریکا انجام می‌شود که به جای برگزاری کلاسهای آموزشی، مرحله اول به خانواده فرد معتاد آموزش و خانواده او را مورد ارزیابی قرار می‌دهند زیرا تعامل و ارتباط فرد معتاد با خانواده‌اش است لذا خانواده باید رفتار او را با این فرد تنظیم کند و تعامل درستی با فرد معتاد داشته باشد .
اعتقاد من بر این است که یک فرد معتاد به علت رابطه ناقص خود با خانواده به این مشکل دچار شده است و تازمانی که این ارتباطات ناقص ترمیم ودرمان نشود به طور قطع آن عنصر مولد اعتیاد در آن جامعه موجود است .
بنابراین اصلاح رفتار اطرافیان مقدم بر خود معتاد است، مدیریت ارتباط اطرافیان مهم‌تر و اساسی‌تر از کار با خود معتاد است .
در جامعه ایرانی خانواده از جایگاه بسیار مقدسی برخوردار است و این سرمایه بسیار بزرگی است اما یک نقصی هم که در خانواده‌های ایرانی وجود دارد آن است که خانواده ایرانی به علت تعلق و پیوندی که بین اعضای خانواده وجود دارد معتادان دیرتر خیابانی می‌شوند چون خانواده آنان را پوشش داده و حمایت می‌کند این حمایتهای افراطی خانواده، باعث می‌شود که معتاد درمان نشود لذا باید از این سرمایه غنی عاطفی خانواده به نفع معتاد استفاده کنیم .
چه راهکارهایی برای حمایت اجتماعی از معتادان وجامعه‌پذیرن کردن آنان پیشنهاد می‌کنید؟
یکی از راهکارهای عملی راه‌اندازی شبکه‌هایی است که معتادان بهبود یافته بتوانند در تعامل با هم تمرین درست زندگی کردن و ارتباط درست با جامعه را آموزش ببینند. به‌عبارت دیگر از طرفی باید ابتداجامعه را آگاه و آماده کنیم و از طرف دیگر افراد بهبود یافته را برای جلب اعتماد آماده کنیم زیرا اصلاح رفتار،  منش و گفتار بخشی از این
بهبودی است .
همچنین باید مهارتهای ارتباطی به‌معتادان بهبودیافته آموزش داده شود تا این افراد بتوانند به‌درستی با جامعه ارتباط برقرار کنند.  آموزشهای نظری نمی‌تواند کارساز باشد بلکه آموزش باید عملی و در چارچوب شبکه‌ها صورت گیردتا جامعه این افراد را بپذیرد و آنان را طرد نکند .درمورد کمپهای ترک اعتیاد موادمخدر هم باید انتقادی بکنم و آن این است که شیوه‌های مرسوم در این کمپها به علت بومی نبودن و نبود انطباق با فرهنگ کشور ما باعث  می شود فرایند ترک اعتیاد ناقص رها شود . خبرگزاری ایرنا