با توجه به تأکیدی که به بخش تعاون در اقتصاد ایران وجود دارد، امتیازاتی برای فعالان این بخش پیش‌بینی‌شده است به‌عنوان‌مثال در همه مواردی که دولت برای حمایت از بخش غیردولتی مشوقهایی را به‌جز مالیاتها ارائه می‌کند، این حمایت برای تعاونیها ۲۰ درصد بیش از بخش غیرتعاونی خواهد بود.
 مراحل تأسیس و ثبت شرکت‌ تعاونی
با توجه به نقش مثبتی که تعاونیها در اقتصاد برخی کشورها ایفا کرده بودند، بخش تعاون به‌عنوان راهکاری برای جمع‌آوری سرمایه‌های خرد و استفاده از آن در توسعه کشور به‌خصوص بخش کشاورزی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی موردتوجه قرار گرفت.

در ادامه سازوکار ثبت و فعالیت تعاونیها به‌عنوان یکی از ارکان اقتصادی ایران موردبررسی قرار می‌گیرد.
 اصول اقتصادی قانون اساسی
در اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اقتصاد در سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی پایه‌ریزی شده است. قانون اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی برای تبیین این اصل قانون اساسی در اواخر دهه هشتاد شمسی به تصویب رسید و در فصل سوم آن سیاستهای توسعه بخش تعاون موردتوجه قرار گرفت.
در این قانون با توجه به تأکیدی که به بخش تعاون در اقتصاد ایران وجود دارد، امتیازاتی برای فعالان این بخش پیش‌بینی‌شده است به‌عنوان‌مثال در همه مواردی که دولت برای حمایت از بخش غیردولتی مشوقهایی را به‌جز مالیاتها ارائه می‌کند، این حمایت برای تعاونیها ۲۰ درصد بیش از بخش غیرتعاونی خواهد بود. اما باوجوداین مشوقها و حمایتها، بخش تعاون را نمی‌توان در اقتصاد ایران دارای توفیق چندانی دانست. در کنار آن، ناآشنایی شهروندان با این بخش از اقتصاد ایران آن را به کنج تاریک اقتصاد ایران تبدیل کرده است.

باوجوداین در سالهای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی شرکتهای تعاونی متعددی به وجود آمده‌اند که همچنان به فعالیت مشغول هستند. این شرکتهای تعاونی با رعایت قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ‌ایران مصوب ۱۳۷۰ مجلس شورای اسلامی‌ موادی از قانون شرکتهای تعاونی مصوب ۱۳۵۰ که نسخ نشده است‌ و اصلاحات بعدی آنها تشکیل می‌شوند. به‌تازگی دولت اقدام به اصلاح آیین‌نامه اجرایی قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران کرده است. این اصلاحات در نیمه اردیبهشت‌ماه ابلاغ‌شده و در مورد نحوه تشکیل و تأسیس شرکتهای تعاونی تغییراتی را به وجود آورده است. هم‌زمان، لایحه بخش تعاونی اقتصاد ایران هم در مجلس شورای اسلامی مطرح است که کار بررسی و تصویب آن هنوز به نتیجه نرسیده است.

ثبت تعاونی
مطابق اصلاحاتی که در آیین‌نامه اجرایی قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران به وجود آمده است، برای تشکیل و ثبت تعاونی، هیأت مؤسس تعاونی موظف است ابتدا فرم طرح تشکیل تعاونی را که به مهر دفتر هیأت دولت تأییدشده است، تکمیل و جهت تصویب به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه کند. وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پس از دریافت طرح و مدارک، ظرف ۱۰ روز کاری نظر مثبت یا منفی خود را در خصوص تصویب طرح به هیأت مؤسس اعلام می‌کند.

وزارت در صورت منفی بودن پاسخ، دلایل و در صورت مثبت بودن پاسخ، شرایط و مدارک موردنیاز را برای صدور مجوز تشکیل و ثبت اعلام خواهد کرد.
در مواردی که انجام فعالیت تعاونی مستلزم اخذ مجوز فعالیت و نظایر آن از دستگاه‌های اجرایی باشد، برای تسهیل و تسریع صدور انواع مجوزها برای بخش تعاونی و ایجاد پنجره واحد، کارگـروهی حسـب مورد در وزارت و یا در استانها و شـهرستانها به ریاست نماینده وزارت و عضویت نمایندگان دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط در صدور مجوزها تشکیل و طی مدت مذکور در خصوص تصویب طرح و اعلام مدارک موردنیاز تصمیم می‌گیرد.

برای آسان‌تر شدن مراحل ثبت شرکت تعاونی، طرح تشکیل تعاونی را می‌توان به‌صورت الکترونیکی ارسال کرد. پایگاه اینترنتی ei.mcls.gov.ir به همین منظور ایجادشده است.
 میزان سرمایه و تعداد سهام
حداکثر سهم هر شخص حقیقی، مستقیم و غیرمستقیم درزمان تأسیس و طول فعالیت نباید از نیم درصد سرمایه شرکت تجاوز کند.
اشخاص حقوقی سهامدار شرکت ، هرگاه خود شرکت تعاونی‌فراگیرملی یا تعاونی سهامی‌عام باشند حداکثر حق مالکیت ده ‌درصد سهام را دارند. سایر اشخاص‌حقوقی متناسب با تعداد سهامداران مستقیم و غیرمستقیم خود حداکثر حق مالکیت پنج درصد از سهام را دارند.
 آنچه مؤسسات تعاونی باید بدانند
درصورتی‌که چند نفر به‌عنوان مؤسس برای تشکیل یک شرکت تعاونی پیش‌قدم شوند باید مراحل زیر را تحت نظارت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام دهند:

الف- تهیه اساسنامه پیشنهادی در چارچوب اساسنامه نمونه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی؛

ب- افتتاح حساب به نام تعاونی در شرف تشکیل دریکی از بانکها یا مؤسسات اعتباری مجاز دعوت به عضویت افراد واجد شرایط در موارد لازم، ضمن اعلام خلاصه‌ای از کلیات طرح و اساسنامه پیشنهادی، شرایط عضویت، مهلت پذیرش تقاضای عضویت، شماره و مشخصات حساب افتتاح‌شده و مبلغ لازم برای پرداخت برای هر یک از اعضا و ذکر نحوه صدور آگهیهای بعدی تا تشکیل اولین مجمع عمومی عادی ت- بررسی شرایط داوطلبان و پذیرش واجدین شرایط عضویت، دریافت گواهی واریز وجه لازم‌التادیه سهام آنها و صدور برگه اجازه ورود به جلسه اولین مجمع عمومی عادی ارزیابی آورده غیر نقدی داوطلبان عضویت که باید متناسب و موردنیاز طرح و با توافق همه بوده و یا توسط کارشناس رسمی دادگستری تأییدشده باشد.

ج- انتشار آگهی دعوت اولین مجمع عمومی عادی و ارسال یک نسخه از آگهی دعوت به وزارت.

چ- ثبت‌نام از نامزدهای تصدی سمتهای هیأت مدیره و بازرسی ح- انجام سایر اقدامات مربوط به برگزاری اولین مجمع عمومی عادی جهت تصویب و ثبت اساسنامه و تعیین هیأت مدیره و سایر
 وظایف مجمع عمومی عادی
هیأت مؤسس و هیأت مدیره تعاونی موظف‌اند اقدامات لازم را در خصوص تشکیل تعاونی ظرف ۶ ماه از پذیرش اولین عضو و یا سهامدار غیر عضو تعاونی به عمل‌آورند. درصورتی‌که ظرف ۶ ماه از تاریخ پرداخت بهای سهام به‌وسیله همه داوطلبان، تعاونی توسط هیأت مدیره ثبت نشود، هر صاحب‌سهمی‌ ‌تواند برای استرداد وجوه پرداختی خود به وزارت مراجعه کند، در این صورت وزارت ظرف ۱۰ روز کاری با حضور داوطلبان یا نمایندگان آنها به موضوع رسیدگی و در صورت عدم توافق دستور استرداد وجوه مذکور را خواهد داد.

اعتراض به رأی وزارت
هرگاه تعاونی که درخواست آن از طرف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی رد شده است به تصمیم مذکور اعتراض داشته باشد می‌تواند ظرف ۱۰ روز کاری، اعتراض خود را همراه با دلایل و مدارک مربوط به تقاضا و رونوشت اعلام نظر مبنی بر رد تقاضا به ستاد سرمایه‌گذاری موضوع ماده ۷ قانون اجرای سیاستهای کلی اصل ۴۴ قانون اساسی ارسال کند. درصورتی‌که مجوز تشکیل و ثبت تعاونی به‌طور قطعی رد شود، وزارت بلافاصله دستور استرداد وجوه پرداختی داوطلبان را خواهد داد.
تعاون و همکاری در اسلام به‌عنوان یک ضرورت برای رشد اجتماعات انسانی، کاهش‌دهنده مسائل و مشکلات و ضامن بقای انسان قلمداد می‌شود. بنابراین در تمام مباحث سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و معنوی به آن تأکید شده است. البته از فرمایشات مقام معظم رهبری در آغاز سال ۱۳۹۰ در آستان قدس رضوی معلوم می‌شود که ایشان نیز تأکید و توجه ویژه‌ای به این مهم دارند. ایشان می‌فرمایند: مسئله‌ی افزایش سرمایه‌گذارى بخش خصوصى و کمک به بخش خصوصى که بتواند درزمینه مسائل اقتصادى کشور سرمایه‌گذارى کند، ازجمله‌ی مسائل مهم و اساسى است؛ که یکى از کارهاى مهم در این باب، ایجاد تعاونیهاست، که به‌وسیله تعاونىها سرمایه‌هاى بزرگ تشکیل بشود و بتوانند در مسائل مهم اقتصادى کشور سرمایه‌گذارى کنند و گره‌هاى مهم را باز کنند و دولت بتواند این کار را انجام دهد. بایستى زیرساختهاى حقوقى و قانونی‌اش آماده شود.

این، یعنى حمایت از شکوفایی کار.ساختار شرکتهای تعاونی بر ارزشهایی چون خودیاری، دموکراسی، برابری، عدالت و همبستگی بناشده است. اعضای تعاونی به ارزشهای اخلاقی نظیر صداقت، آزاداندیشی، مسئولیت‌پذیری و احترام رأی پای بند هستند. تعاونیها دارای هفت اصل بین‌المللی هستند که طبق آنها تحقق ارزشهای تعاونی را عملی می‌کند و سایر تشکلها فاقد این اصول پیشرفته هستند. کنترل و اداره دمکراتیک تعاونی از سوی اعضا، استقلال و وابستگی نداشتن تعاونی به دیگران و توجه به جامعه ازجمله اصول مترقی تشکلهای تعاونی است. همچنین برخلاف شرکتهای سهامی در شرکت تعاونی، عضو بدون در نظر گرفتن میزان سهمی که خریداری کرده است در تصمیم‌گیریهای شرکت تعاونی به‌طور مساوی دارای یک رأی است. درواقع تعاونی، متکی به اعضاء است نه به سرمایه. همچنین نگرش مثبت جهانی به تعاونیها به‌ویژه در سیاستهای فقرزدایی، اشتغال، کشاورزی و روستایی و توسعه خدمات اجتماعی وجود دارد. تعداد اعضای مالک تعاونیها ۳ برابر سهامداران انفرادی در سراسر دنیا است. در مقایسه با ۳۲۸ میلیون سهامدار شرکتهای خصوصی، در حدود یک میلیارد نفر در سراسر دنیا، عضو تعاونیها هستند.

منبع:حمایت به نقل از پایگاه آموزشی مهداد