پرسش و پاسخ حقوقی

پرسش و پاسخ حقوقی

اثبات عدم پرداخت نفقه

پرسش: مدتی است با همسرم اختلاف دارم، نفقه من و بچه‌هایم را نمی‌پردازد. آیا راهی برای گرفتن نفقه و مجازات همسرم وجود دارد؟ آیا قانون برای میزان نفقه سقفی در نظر گرفته است؟

پاسخ: هنگامی‌که زندگی خانوادگی، محل کشمکش و نزاع طرفین، ضرب و شتم، بدرفتاریها و در یک‌کلام «سوء معاشرت» است، طبق ماده 198 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 1257 قانون مدنی و با توجه به این‌که اصل، عدم وفای به عهد (پرداخت نفقه) است و مدعی انجام وظایف، ملزم به ارایه دلیل انجام آن است، مدعی، شوهر بوده و در نتیجه، اثبات پرداخت نفقه زوجه، با اوست.

ماده 53 قانون حمایت خانواده در مورد ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه مقرر می‌دارد: «‌هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش (بیش از شش ماه تا دو سال) محکوم می‌شود».

در میزان نفقه زوجه وفق ماده 1107 قانون مدنی همه نیازهای زن در حد متعارف مورد لحاظ قرار می‌گیرد. (نفقه، عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به‌واسطه نقصان یا مرض). به این توضیح که قانون برای میزان نفقه حد مشخصی در نظر نگرفته است. به عبارتی میزان نفقه بر اساس شئون خانوادگی زن، عرف و عادت ساکنان هر منطقه تعیین می‌شود.

ولی در تعیین میزان نفقه فرزندان وفق ماده 1204 قانون مدنی (نفقه‌ اقارب عبارت است از: مسکن و البسه و غذا و اثاث‌البیت به‌قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق) صرفاً به‌قدر رفع حاجت از فرزند و با در نظر گرفتن درجه استطاعت پدر (منفق) موردنظر مقنن است.

لازم به ذکر است هنگامی‌که ظاهر زندگی زناشویی و قراین موجود، دلالت برحسن معاشرت زوجین دارد (همچون مسافرتهای مشترک، لحن گفتگوهای طرفین با یکدیگر و…)، چون «ظاهر»، پرداخت نفقه است و «ظاهر» اماره بوده و اماره (اعم از قانونی و قضایی) بر اصل (در این‌جا، اصل عدم پرداخت) مقدم است و زوجه باید عدم پرداخت نفقه را ثابت کند.

دیه همسر فوت‌شده

پرسش: همسر یک خانم در تصادف فوت می‌کند و بعد از تصادف خانم زایمان می‌کند و یک پسر به دنیا می‌آورد دیه شوهر به زن می‌رسد یا پسر؟

پاسخ: وصیت و ارث بر جنین مترتب است به‌شرط زنده متولد شدن. دیه هم جز امور مالی است؛ بنابراین جزو دارایی متوفی محسوب می‌شود و در قالب ارث به وراث منتقل می‌شود. در حوادث رانندگی، دیه زن و مرد یکسان محاسبه و پرداخت می‌گردد. مبلغ دیه بر اساس رأی انحصار وراثت به وراث قانونی تعلق می‌گیرد.

زن یک‌هشتم و فرزند از مابقی اموال ارث می‌برد. نکته لازم به ذکر این‌که اگر شوهر فوت کند و از طبقه اول (پدر، مادر و فرزند) ورثه‌ای نداشته باشد و از وارث طبقه دوم یا سوم ورثه او باشند برای مثال شوهر فقط برادر و خواهر یا عمو و عمه داشته باشد سهم زن از اموال به‌جامانده از متوفی یک‌چهارم خواهد بود.

منبع: مهداد