نگران رزقتان نباشید که گرفتار می‌شوید!
نگران رزقتان نباشید که گرفتار می‌شوید!
نگران رزقتان نباشید که گرفتار می‌شوید!
رزق
یکی از مواردی که در باب سبک زندگی و یا به‌عبارت‌دیگر «تقدیر معیشت» از دیدگاه اسلام اهمیت فراوان دارد مسئله‌ی رزق است.
نگرانی از رزق عامل گرفتاری انسان و غفلت از یاد خداست؛ خیلی از وقتها ما به دلیل اینکه رزق را از طرف خدا نمی‌دانیم و فکر می‌کنیم رزق در اثر تلاش و کوشش خودمان است باعث نگرانیها و ناهنجاریهایی می‌شویم. شاید ریشه‌ی بسیاری از استرسها و اضطراب و افسردگیها به همین مسئله برمی‌گردد.
یک‌شبه میلیاردر شدن زرنگی نیست
بعضی فکر می‌کنند به هر شکلی که شده باید مالشان را زیاد کنند …یک‌شبه میلیاردر شوند و این را زرنگی می‌دانند و می‌گویند فلانی سن و سالش این‌قدر است و این‌قدر موجودی دارد … پس من هم از هر طریقی شده؛ حلال و حرام نباید از او کم بیاورم …
و دریغ از اینکه کجا آوردن این مال برایمان مهم باشد!
حدیث داریم مال حرام زیاد نمی‌شود و اگر هم رشد کند برکتی در آن نیست!
اصلاً مال حرام نه‌تنها نسبت به وضع مادی انسان بلکه نسبت به وضعیت معنوی انسان هم تأثیر دارد! چنانچه طبق روایت کسب حرام روی ذریه و نسل انسان اثر دارد!
گاهی اوقات بعضی از افراد مؤمن یک فرزند ناخلفی دارند و گاهی باخدا درد دل می‌کنند که خدایا من لقمه‌ی حرامی به این بچه ندادم چرا این‌طوری شده است؟ یعنی امری است تجربه‌شده خیلی از افراد هستند که حلال و حرام خدا را مراعات نمی‌کنند بعداً این اثر و این رعایت نکردن در ذریه و نسل آنها مشخص می‌شود.
نبی مکرم اسلام محمد مصطفی (صلی‌الله علیه و آله) در حدیثی می‌فرماید: کسی که اهل نماز و روزه است ولی رعایت نمی‌کند و لقمه‌ی شبهه‌ناک به خانه‌اش می‌برد خمس مالش را نمی‌دهد اگر کشاورز است زکات مالش را نمی‌دهد این لقمه‌ی شبهه‌ناک است! می‌فرماید: وقتی لقمه شبهه‌ناک شد اگر نماز می‌خواند مثل این است که ساختمان و بنایی را بر آب می‌سازد …
ای فرزند آدم! غصه رزق نیامده‌ات را بر روز آمده‌ات میفزا؛ که اگر فردای نیامده از عمر تو بود خداوند رزق و روزی تو را در آن روز می‌رساند. پس امروزت را باغم فردایی که نیامده برای خود سخت نگردان
آیا ساختمان بر آب بنا کردن استحکامی دارد؟
رزق و روزی خودشان به دنبال ما هستند! تلاش برای لقمه حرام و شبهه‌ناک چرا؟!
حضرت امام الموحدین علی (علیه‌السلام) در نصایح و دستورالعملهای خود در نامه ۳۱ به فرزندشان امام حسن (علیه‌السلام) فرازی مهم را در تحلیل جایگاه رزق در زندگی انسان گشودند. حضرت می‌فرمایند:
(وَ اعلَم یا بُنَیَّ! اَنَّ الرِّزقَ رِزقانَ: رِزقٌ تَطلُبُهُ وَ رِزقٌ یَطلُبُکَ)
(فَإن اَنتَ لَم تَأتِهِ اَتاکَ ما اَقبَحَ الخُضُوعَ عِندَ الحاجهَ وَالجَفا عِندَ الغِنی)
(اِنَّ لَکَ من دُنیاکَ ف ما اَصلَحتَ بهِ مَثواکَ)
(وَ اِن جَزِعتَ عَلی ما تَفَلَّت مِن یَدیکَ فَاجزع عَلی کُلَّ ما لَم یَصِل اِلَیکَ)
ای فرزندم! بدان که رزق دو رزق است: رزقی که تو به دنبال آن هستی و رزقی که آن به دنبال تو است که رزق نوع دوم طوری است که اگر هم به‌سوی آن نروی به‌سوی تو می‌آید چه زشت است فروتنی به هنگام نیاز و ستم‌کاری به هنگام بی‌نیازی.
دنیای تو برای تو همان‌قدر است که قیامتت را اصلاح کند و اگر به جهت آنچه از دستت رفته است نگران و ناراحت هستی، پس نگران باش برای همه آنچه در دست نداری. (نهج‌البلاغه، محمد دشتی، نامه ۳۱، صفحه ۵۳۴)
بعدازآن که حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) به فرزندشان توصیه کردند، از عواملی که تو را گرفتار خودت می‌کند بر حذر باش.
می‌فرمایند: یکی از عوامل گرفتاری انسان به خودش و غفلت از خدا، نگرانی از رزق است و دراین فراز به این نکته می‌پردازند.
رزق حلال
چه بخواهی و چه نخواهی خدا رزق تو را تأمین کرده است و آن رزق به دنبال توست تا تو را بیابد و خود را به تو برساند، پس به‌جای اینکه همه زندگی را برای طلب رزق خود قرار دهی، سیر بندگی را مدنظر داشته باشد.
می‌فرمایند: «رِزقُکَ یَطلُبُکَ فَاَرِح نَفسَکَ مِن طَلَبِهِ» (جایگاه رزق انسان در هستی، اصغر طاهرزاده، صفحه ۷۶) یعنی؛ روزی تو، تور ا طلب می‌کند خود را نسبت طلب آن در زحمت مینداز.
حضرت در خطبه ۱۱۴ در نهج‌البلاغه می‌فرماید: خداوند رزق را تکفل کرده و به عهده گرفته ولی عمل برای آبادانی قیامت را به عهده شما گذاشته است. فهم این مسئله یکی از اسرار عرفانی است چیزهایی در زندگی است که برای درک آن خیلی شعور می‌خواهد: یکی مسئله مرگ است که چگونه انسان آن را بفهمد و جایگاه آن را در حیات دنیای بشناسد. دیگری سر رزق در عالم است.
امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: اگر کسی این مسئله را بفهمد از همه مشکلاتش رها شود. البته به شرطی که از این موضوع سوءاستفاده نکند و تنبلی نکند. کسی که بفهمد رزقش را خدا تکفل کرده است زندگی‌اش یکپارچه عبودیت و تلاش و نشاط می‌شود نه‌تنها یک‌گوشه نمی‌نشیند که خداوند خودش رزق را برساند، بلکه تلاشهایش در افقی فوق زندگی دنیایی انجام می‌شود. مگر تو آمده‌ای دراین دنیا رزق بخوری که در عین تأمین رزق یک‌گوشه نشسته‌ای و انتظار داری خودش رزقت را برساند، فراموش کرده‌ای آمده‌ای تا عبودیت انسانی داشته باشی و درراه تحقق عبودیت باید همچون انبیاء و اولیای الهی عمل کرد با سوءاستفاده از این سخن عملاً اگر کسی گوشه‌نشینی کند، از آدمیت گوشه‌گیری کرده است.
پیامبر اکرم (صلی‌الله و علیه و آله) می‌فرماید: زیاد استغفارکنید زیرا استغفار روزی را به‌سوی شما می‌کشاند
استغفار، عامل ریزش رزق
حضرت امیر المومنین (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «قَد جَعَلَ اللهُ سُبحانَهُ الاِستغفارَ سَبَباً لِدُرور الرِّزقِ وَ رَحمَهِ الخَلقِ» (نهج‌البلاغه، محمد دشتی، خطبه ۱۴۳) یعنی خداوند استغفار را سبب پیوسته داشتن رزق بر رزق خواران و موجب رحمت بر آفریدگار قرار داده است.
حضرت دراین فراز از خطبه می‌خواهند این نکته را متذکر شوند که یکی از عوامل تنگ شدن رزق گرایشهای منفی انسان و افتادن در دام گناهان است.
همچنین پیامبر اکرم (صلی‌الله و علیه و آله) می‌فرماید: زیاد استغفارکنید زیرا استغفار روزی را به‌سوی شما می‌کشاند.(حکمتهای درخشان، علیرضا صابری یزدی، صفحه ۸۳۲)
صدقه، عامل نزدیکی رزق
حضرت در کلمات قصار نهج‌البلاغه می‌فرمایند: «اِستَنزِلوا الرِّزقَ بِالصَّدَقه» (نهج‌البلاغه، محمد دشتی، کلمات قصار شماره ۱۳۷) رزق خود را با صدقه فرود آورید؛ یعنی می‌توانید کاری بکنید که رزق برایتان سخت و دیر دسترس نباشد بلکه به‌راحتی در دسترس شما قرار گیرد و آن از طریق صدقه دادن ممکن می‌شود.
نتیجه‌گیری:
نتیجه را با کلامی از امیرمومنان علیه‌السلام به پایان می‌بریم:
«یَابنَ آدمَ! لا تَحمِل هَمَّ الَّذی لَم یَاتِکَ عَلَی یَومِکَ الَّذی قَد اَتاکَ فَاِنَّهُ اِن یَکُ مِن عُمُرِکَ یَأتِ اللهُ فیهِ بِرِزقِک» (حکمت 259، نهج‌البلاغه)؛ ای فرزند آدم! غصه رزق نیامده‌ات را بر روز آمده‌ات میفزا؛ که اگر فردای نیامده از عمر تو بود خداوند رزق و روزی تو را در آن روز می‌رساند. پس امروزت را باغم فردایی که نیامده برای خود سخت نگردان.
فرآوری: زهرا اجلال
منابع:
هزار موضوع، هزار آیه، جواد محدثی
جایگاه رزق انسان در هستی، اصغر طاهرزاده
مقاله محمود قربانی؛ سایت حوزه