نقض حقوق شهروندی با حذف نابینایان از انتخابات مجلس

نقض حقوق شهروندی  با حذف نابینایان از انتخابات مجلس

نواقص منشور حقوقی

قوانین مختلفی در رابطه با احقاق حقوق نابینایان وجود دارد که برخی از آنها نیاز به بازنگری دارد، علاوه بر این موضوع حقوق شهروندی نابینایآن‌هم از موارد بسیار مهم است که نیاز به توجه بیشتر دارد.

 به سراغ یکی از همین افراد موفق از جامعه با آسیب بینایی رفتیم، فردی که با تلاشهای بسیار، امروز حقوقدان و استاد دانشگاه شده و در امور حقوق شهروندی هم‌دستی بر آتش دارد.

ناصر سرگران در خصوص وضعیت حقوقی نابینایان در جامعه گفت: در جامعه‌ای که زندگی می‌کنیم، اقلیتهایی هستند که به‌عنوان بزرگ‌ترین اقلیتهای هر کشور ازجمله کشور ما محسوب می‌شوند و آن‌هم معلولان هستند. یکی از این معلولیتها مختص افراد با آسیب بینایی است که با توجه به اینکه دارای نیازهای خاص خود هستند، برای آنها حقوق ویژه در کنار حقوق کلی که هر شهروند به‌موجب شهروند بودن دارد، پیش‌بینی‌شده است.

وی افزود: ضرورت توجهی که باید نسبت به این اقلیتها وجود داشته باشد، ریشه در نیازهایی است که دارند.

این استاد دانشگاه در خصوص مصادیق حقوق شهروندی مختص نابینایان و کم‌بینایان، اظهار داشت: مصادیق در رابطه با حقوقی که باید برخوردار شوند، متعدد است. این مصادیق باعث استقلال هرچه بیشتر و افزایش فعالیتهای افراد دارای آسیبهای بینایی است که در صورت برخورداری از حقوق خود ازجمله حقوق شهروندی به وجود می‌آید.

  مناسب‌سازی دسترسی به شهر، از مصادیق اصلی حقوق شهروندی نابینایان

عضو کمیته علمی کنگره حقوق شهروندی به یکی از اصلی‌ترین مصادیق حقوق شهروندی نابینایان اشاره و تصریح کرد: یکی از این موارد، مناسب‌سازی دسترسی به شهر است. یک فرد با آسیب بینایی باید بتواند در سطح شهر به‌راحتی حرکت کند که این مسئله در گروی خوانا بودن شهرها است. دسترس‌پذیری عام‌تر از مناسب پذیری شهر است به این معنی که دسترس‌پذیری خود مصادیق متعددی دارد.

این حقوق‌دان افزود: دسترسی مناسب به فضای مجازی، خدمات بانکی و استفاده از خودپردازها و همچنین استفاده از صفحات گویا یا سیستم بریل در سیستم بانکی تنها بخشی از مصادیق حقوق شهروندی است.

سرگران اظهار داشت: در دسترس‌پذیری علاوه بر اینکه همه افراد باید از حقوق و منافع آن بهره‌مند شوند، افراد دارای معلولیت و به‌طور ویژه افراد با آسیب بینایی هم باید از آن برخوردار شوند. در نگاه اول شاید سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها به‌طور ویژه به چشم مسؤولان نیاید، اما امری ضروری است.

وی با اشاره به وجود 27 تا 35 میلیون نابینا در جهان، گفت: بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی جمعیت نابینایان در دنیا میلیونی است که از این تعداد، وجود 700 هزار نابینا و کم‌بینا در ایران به تأیید رسیده است. بااین‌حال بر اساس پرونده‌های تشکیل‌شده در سازمان بهزیستی، یک‌میلیون و 300 هزار پرونده برای معلولیتها تشکیل‌شده است که تنها 10 و نیم درصد از آنها از خدمات توان‌بخشی استفاده می‌کنند. ممکن است این مسئله از جهت سرمایه‌گذاری به‌صرفه نباشد، بااین‌حال باید به این جمعیت طوری نگاه کرد که از تواناییهای آنها در جهت توسعه جامعه استفاده شود.

  ضرورت دسترسی به خدمات بانکی به‌عنوان مصداق حقوق شهروندی

این حقوقدان دارای آسیب بینایی به یکی از مشکلات جامعه نابینایان و کم‌بینایان اشاره و تصریح کرد: در رابطه با دسترس‌پذیری خدمات شهری، یکی از مشکلاتی که وجود داشت و دارد، موضوع دسترس‌پذیری به خدمات بانکی است. در همین رابطه بانک مرکزی بخشنامه‌ای را صادر کرد و بانکها مستلزم ارائه خدمات به افراد دارای آسیب بینایی شدند که در این میان تنها 5 بانک برخی خدمات را ارائه می‌دهند.

  ضرورت ارائه خدمات آنلاین فروشگاهها و مراکز خرید به نابینایان

وی به یکی دیگر از مصادیق مناسب‌سازی دسترسی به شهر برای جامعه نابینایان اشاره و اظهار کرد: استفاده آنلاین از فروشگاهها ازجمله موارد دیگر است، فروشگاهها با ارائه خدمات آنلاین به این افراد، می‌توانند بسیاری از مشکلات را حل کرده و مصداق دسترس‌پذیری را فراهم کنند.

  اشتغال، از حقوق شهروندی نابینایان/ اصلاح قانون مربوط به اشتغال نابینایان

این استاد دانشگاه با اشاره به‌حق اشتغال به‌عنوان یکی از مصادیق حقوق شهروندی نابینایان گفت: اشتغال نیز یکی دیگر از اصلی‌ترین حقوق شهروندی افراد دارای آسیب بینایی است. حق مذکور باید موردتوجه ویژه قرار گیرد چراکه ساختارهای اداری و سازمانی در بخشهای دولتی و خصوصی برای اکثریت طراحی‌شده است و نیاز به سهمیه‌های بیشتری برای افراد خاص وجود دارد. در سال 83، قانون‌گذار به این مسئله توجه کرد و سهمیه سه‌درصدی نابینایان در پستهای دولتی را اعمال کرد، اما این مسئله درروند اجرا به‌کندی راه تکامل خود را طی می‌کند. بااین‌حال این مسئله نیز مشکلاتی را به همراه داشت و امیدواریم در لایحه اصلاحی این قانون، موانع موجود برداشته شود.

عضو کمیته علمی کنگره حقوق شهروندی به برخورداری از حق سیاسی به‌عنوان یکی دیگر از مصادیق حقوق شهروندی نابینایان اشاره و تصریح کرد: در حوزه حقوق شهروندی، در قانون اساسی حول اصل 19 قانون می‌گوید که هر فردی صرف‌نظر از قومیت و سایر جنبه‌های دیگر، حق ممنوعیت از حقوق کلی را ندارد. بااین‌حال برخی حقوق اقتصادی – اجتماعی در چارچوب قانون حمایت از معلولان مصوب 83 پیش‌بینی شد اما این قانون به‌صورت خاص به حقوق مدنی و سیاسی ویژه معلولان اشاره‌ای ندارد.

  حذف نابینایان از حضور در انتخابات مجلس، نقض حقوق شهروندی است

وی بابیان یکی از موارد نقض حقوق شهروندی نابینایان گفت: در رابطه با حق انتخاب شدن نابینایان به‌عنوان نماینده مجلس است که در سال 1387 در قانون انتخابات مجلس بند 6 ماده 28، این قانون در شرایط انتخاب شوندگان آمده است که افراد دارای آسیب بینایی و شنوایی حق شرکت به‌عنوان کاندیدای نمایندگی مجلس را ندارند.

این استاد حقوق افزود: این ممنوعیت در حالی انجام می‌شود که هیچ فردی بنا به هیچ دلیلی از هیچ حقوقی ازجمله حقوق سیاسی نباید منع شود. از طرف نمایندگان مجلس قبل، این مسئله اصلاح بند شش ماده 28 قانون انتخابات در دستور کار قرار گرفت متأسفانه در صحن علنی مجلس اصلاح این بند که اجازه می‌داد افراد با آسیب بینایی به مجلس راه پیدا کنند به تصویب نرسید.

امیدواریم این مسئله در لایحه اصلاحی دیده شود و یا در لایحه‌ای مستقل در مجلس جدید طرح بشود چراکه حضور افراد با آسیب بینایی در شورای شهر دیده‌شده است اما در انتخابات مجلس حق حضور ندارند.

وی در خصوص حمایتهای قانونی از جامعه نابینایان و کم‌بینایان گفت: در کنوانسیون حمایت از افراد دارای معلولیت، بخشی از پشتوانه‌های حقوقی به معلولیت ناشی از بینایی برمی‌گردد. در قانون سال 83 حمایت از معلولان، حمایتهایی لحاظ شد اما دارای نواقص اجرایی بود. در رابطه با این قانون در چند سال اخیر، لایحه اصلاحی به مجلس ارسال شد و در فروردین‌ماه امسال نیز شورای نگهبان این طرح را رد و دوباره به مجلس بازگشت تا ایرادات آن رفع شود.

سرگران افزود: قوانین خاص در این زمینه وجود دارد و حتی دولت در قالب بخشنامه‌هایی می‌تواند موضوع حقوق شهروندی نابینایان و افراد دارای آسیب بینایی را تأمین کرده و به آن بپردازد.

  جای خالی نابینایان در منشور حقوق شهروندی

این حقوقدان دارای آسیب بینایی در پاسخ به این سؤال که آیا در منشور حقوق شهروندی که قرار است از سوی رئیس‌جمهور نهایی شود، به حقوق شهروندی نابینایان اشاره‌ای شده است یا خیر، گفت: در رابطه با منشور حقوق شهروندی شاهد جایگاه و توجه به این افراد و اینکه به‌صورت خاص این منشور انواع معلولیتها را لحاظ کند، نیستیم و امیدواریم بشود با نگاه به نیازها این مسئله در منشور حقوق شهروندی دیده شود.

عضو کمیته علمی کنگره حقوق شهروندی با تأکید بر ضرورت تغییر نگاه فرهنگی به این قشر گفت: صرف‌نظر از اینکه باید قانون‌گذاری مناسب باشد، نگاه فرهنگی و رویکرد فرهنگی است که باید تغییر کند.

  صداوسیما طبق قانون موظف به اختصاص برنامه برای معلولان است

این استاد دانشگاه به نقش صداوسیما در تغییر نگاه فرهنگی به جامعه افراد دارای آسیب بینایی اشاره و تصریح کرد: بر اساس قانون حمایت از معلولین، صداوسیما باید ساعاتی را به حوزه معلولان اختصاص بدهد و این امر کم‌وبیش انجام می‌شود اما پیشنهاد من به‌عنوان فردی که این آسیب را دارد این است که افراد معلول به‌صورت مستقل در برنامه‌های تلویزیونی و صرفاً به خاطر معلولیتشان حضور نیابند بلکه همچون کارشناسان عادی، از کارشناسان با معلولیت و موفقان این حوزه دعوت شود چراکه تأکید بر معلولیت مدام هیچ تأثیر مثبتی نخواهد داشت.

دستیار ویژه رئیس جمهور در امور حقوق شهروندی: پایتخت، یکی از نامطلوب ترین شهرها برای معلولان

در حالی، مناسب سازی دسترس پذیری به شهر و خدمات شهری یکی از اصلی ترین مصادیق حقوق شهروندی افراد دارای آسیب بینایی است، الهام امین زاده،دستیار ویژه رئیس جمهور در امور حقوق شهروندی در این رابطه می گوید:ما می خواهیم شهری داشته باشیم پویا که در آن فرصتهای رفاه و توسعه برای همه شهروندان فراهم باشد.در رابطه با مسائل حقوق شهروندی، سیستم مدیریت شهری باید به گونه ای تنظیم شود که مشارکت شهروندان را در امور شهرها جلب کند. به هر میزان در برنامه ها ، مشارکت مردم در خدمتگزاری، برنامه ریزی، اجرا و نظارت وجود داشته باشد، مدیریت شهری می تواند در انرژی، هزینه و امکانات صرفه جویی کند. در غیر این صورت، اگر مدیر شهری همه امکانات را در اختیار خود بگیرد و بخواهد بدون مشارکت مردم همه این کارها را انجام دهد، روند آن هزینه بر خواهد بود و با امکانات زیاد به هدف لازم نیز نمی تواند دست پیدا کند.

وی  گفت: آماری اخیرا وزارت کشور و سازمان بهزیستی ارائه داده اند. معلولان، جانبازان قطع نخاع، سالمندان با کهولت سن بالا، نابینایان، بانوان باردار بخشی از جامعه ما هستند و باید ببینیم ما برای آنها چه کرده ایم تا برای حضور در اجتماع  با مشکل مواجه نشوند. آمارها نشان می دهد تهران در بین استانهای کشور یکی از نامطلوب ترین وضعیتها  برای توان خواهان و معلولان و استان یزد نیز  بهترین شرایط را دارد.

با توجه به این گفته ها و همچنین وجود مشکلات بسیار زیاد در حمل و نقل و تردد نابینایان در شهر و به طور ویژه در اماکن عمومی و استفاده از خدمات عمومی ، ضرورت توجه هر چه بیشتر به مناسب سازی دسترسی به شهر برای نابینایان وجود دارد که مسئولان شهری باید در این زمینه فکری اساسی بیندیشند.

  ارائه مجدد طرح حضور نابینایان در انتخابات به مجلس شورای اسلامی

در کنار محرومیت از خدمات شهری و رفاهی، محروم کردن از حقوق سیاسی نیز یکی دیگر از موارد نقض حقوق شهروندی است که در رابطه با مورد دوم، قرار است از سوی خود نابینایان اعتراضاتی مطرح و طرح حضور نابینایان در انتخابات مجلس شورای اسلامی که پیش‌تر از سوی نمایندگان رد شده بود تا یک ماه آینده دوباره به جریان بیفتد.

سهیل معینی، مدیرعامل انجمن باور پیش‌ازاین در مورد حذف کلیات طرح حضور نابینایان در انتخابات مجلس گفته بود: هم‌زمان با انتشار منشور حقوق شهروندی از سوی رئیس‌جمهور، نمایندگان مجلس گامی مغایر با حذف کلیات این طرح برداشتند.

وی با اشاره به اینکه نابینایان نسبت به این اقدام نمایندگان اعتراض شدیدی دارند، گفت: دو فوریت این طرح سال گذشته رد شده بود، اما امسال نمایندگان با کلیات آن مخالفت کردند و استدلالی که آورده‌اند این بود که نمایندگی کار پیچیده‌ای است و ما که سالم هستیم از عهده آن برنمی‌آییم چه برسد به نابینایان.

مدیرعامل انجمن باور با اشاره به اینکه چندین بار در کمیسیونها از این طرح دفاع کرده‌ایم، اظهار داشت: با حضور در کمیسیونهای مختلف درباره تواناییهای معلولان به‌ویژه نابینایان و حقوق اجتماعی آنان صحبت کرده‌ایم اما بازهم نمایندگان به دلایل واهی این طرح را رد کرده‌اند.

  هیچ‌کس را نباید از حقوق اساسی محروم کرد

علیرغم تمامی محرومیتهایی که به خاطر کم‌لطفیهای قانون و شاید هم مسؤولان برای جامه نابینایان و کم‌بینایان به وجود آمده است، اما بسیاری از افراد جامعه روشندلان به موفقیتهای خاصی دست پیدا کردند که قابل‌تحسین است، باوجوداین موفقیتها اما هنوز بسیاری از روشندلان با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کنند که راه‌حل آن خیلی هم پیچیده نیست و شاید با یک فضاسازی مناسب در شهر، تسهیل دررفت و آمد، توجه بیشتر به آموزش و…حل شود. این مشکلات در حالی هرروز بر سر راه نابینایان و کم‌بینایان وجود دارد که قانون اساسی صراحتاً اعلام کرده است که هیچ‌کس حق محروم شدن از حقوق اساسی را ندارد. منبع: مهر