نقش کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در تدوین و اجرای حقوق مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی
نقش کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در تدوین و اجرای حقوق مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی
نقش کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در تدوین و اجرای حقوق مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی
نویسنده: دکتر محمدحسین رمضانی قوام‌آبادی
ناشر: خرسندی
سال انتشار: 1395
قیمت: 13000 تومان
انسانی کردن هر چه بیشتر پدیده جنگ از دیرباز در روابط بین‌المللی وجود داشته و دارد. به‌رغم تلاشهای انجام‌شده در سطح بین‌المللی به‌منظور کاهش و ممنوعیت توسل به زور، همچنان شاهد مخاصمات مسلحانه بین‌المللی و غیر بین‌المللی در گستره جهان هستیم، به‌طوری‌که امروزه، مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی بعد از موضوع تروریسم، یکی از بزرگ‌ترین بحرانهای جامعه بین‌المللی محسوب می‌شود. تعداد مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی نسبت به مخاصمات مسلحانه بین‌المللی خیلی بیشتر است و قربانیان آن غالباً افراد غیر نظامی هستند.
در شکلگیری اولیه و تدوین و توسعه تدریجی حقوق بین‌الملل بشردوستانه مربوط به مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی بازیگران متعددی اعم از دولتی و غیردولتی مشارکت داشته‌اند که در این میان، کمیته بین‌المللی صلیب سرخ نقش و جایگاه رفیعی را به خود اختصاص داده است. این کمیته یکی از قدیمی‌ترین و فعال‌ترین سازمانهایی است که در زمینه حقوق بین‌الملل بشردوستانه فعالیت می‌کند. این نهاد به دنبال نبرد سولفورینو بین فرانسه و اتریش در سال 1859 توسط هنری دونان و چند تن از یارانش (گستاو مویی نیه، لویی آپیا، تئودور مونوار، گیوم هنری دوفور) در سال 1863 تأسیس شد. به‌طورکلی از همان اوان شکلگیری کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، کمک‌رسانی کمیته در مورد مخاصمات داخلی یکی از مسایل مهم تلقی گردید. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به کرات خدمات خود را در چارچوب مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی ارائه داده است که جنگ داخلی اسپانیا در سال 1872 اولین مورد از این موارد می‌باشد. کمیته مزبور به‌عنوان پاسدار حقوق بین‌الملل بشردوستانه به‌طور فعالانه و سیستماتیک در شکلگیری و اجرای این حقوق نقش داشته است. مطالعه شکلگیری حقوق بین‌الملل بشردوستانه مبین نقش کلیدی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در این رشته از حقوق بین‌الملل است. بررسی فعالیتهای این نهاد در چارچوب کنفرانسهای دیپلماتیک 1949 و 1974 تا 1977 شاهدی بر این ادعا است. علاوه بر نقش فعال نهاد مزبور در شکلگیری مقررات حقوق بین‌الملل بشردوستانه باید به حضور کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در اجرای مؤثر این حقوق اشاره کرد.
در خصوص مبارزه علیه نقض مقررات بشردوستانه بین‌المللی در مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی و در راستای پایان دادن به فرهنگ بی‌کیفرمانی، کمیته مزبور در کنار سایر بازیگران جامعه بین‌المللی در شکلگیری دیوان کیفری بین‌المللی مشارکت فعالی داشته است. تلاش این کمیته در کارهای مقدماتی مربوط به تأسیس دیوان کیفری بین‌المللی همانند اقداماتش در کارهای مقدماتی کنفرانسهای مربوط به شکلگیری کنوانسیونهای چهارگانه ژنو 1949 و پروتکلهای ضمیمه آن چشمگیر و قابل توجه بوده است؛ اما در کارهای مقدماتی کنفرانس رُم 1998، موضوعی که بیش از هر چیز در کانون اصلی توجه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ قرار داشت، موضوع جرایم جنگی بود.
اخیراً نیز کمیته بین‌المللی صلیب سرخ بنا به درخواست کنفرانس بین‌المللی صلیب سرخ با همکاری کارشناسان حقوق بین‌الملل بشردوستانه، قواعد عرفی مربوط به مخاصمات مسلحانه بین‌المللی و غیر بین‌المللی را در مجموعه‌ای مفصل مورد شناسایی قرار داد که در نوع خود بی‌نظیر محسوب می‌شود.
به‌طورکلی قواعد معاهده‌ای و عرفی نقش مهم و تعیین‌کننده‌ای در صورت‌بندی و تنظیم مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی بازی کرده و می‌کنند. نقصان قواعد معاهده‌ای مربوط به این مخاصمات سبب دوچندان شدن اهمیت قواعد عرفی است و به این جهت شناسایی قواعد عرفی برای کمیته بین‌المللی صلیب سرخ مهم و ارزشمند تلقی می‌شود. آن‌چه که بیش از هر چیز در شناسایی قواعد عرفی موردنظر اهمیت دارد در واقع همان پر شدن نواقص حقوق معاهده‌ای و حمایت مؤثرتر از قربانیان مخاصمات مسلحانه غیر بین‌المللی می‌باشد.
منبع: سایت انتشارات خرسندی