معالجه مفاسد اخلاقی
معالجه مفاسد اخلاقی
به خود آییم (12)
معالجه مفاسد اخلاقی
به قلم جواد محدثی
(برگرفته از چهل حدیث امام خمینی)
هان ای عزیز! تا وقت و عمر باقی است و قوای جوانی در اختیار توست و تا اخلاق فاسد بر تو غالب نشده است، بیدار شو و راهی برای فرونشاندن آتش شهوت و غضب پیدا کن.
بهترین علاجی که علمای اخلاق گفته‌اند، این است که هر یک از رذایل اخلاقی را که در خود دیدی، مدتی مردانه برخلاف آن رفتار کن و از خدا هم کمک بخواه که پس از مدت کمی آن اخلاق زشت رفع شود. مثلاً یکی از اخلاق ناپسند، بداخلاقی با اهل خانه، همسایگان و همکاران است که زاییده غضب و شهوت است. هرگاه آتش غضب شعله می‌کشد و بنای سوزاندن باطن می‌گذارد و به ناسزاگویی وامی‌دارد، برخلاف نفس عمل کن، عاقبت زشت آن را در نظر آور، ملایمت به خرج بده، شیطان را لعن کن و به خدا پناه ببر. اگرچند بار چنین کنی، آن خلق زشت عوض می‌شود. ولی اگر مطابق میل رفتار کنی، هم دراین دنیا نابودت می‌کند، هم آخرت را تباه می‌سازد. چه‌بسا موجب قتل کسی شوی، یا در حالت غضب، حرف کفرآمیز بگویی. حکیمان گفته‌اند: کشتی بی ناخدا که در موجهای سخت گرفتار است، به نجات نزدیک‌تر است از انسان در حال غضب[1].
اگر اهل جدال و مراء هستی، مدتی آن را ترک کن و در مجالس علمی که بحث پیش می‌آید، وقتی دیدی طرف صحیح می‌گوید آن را بپذیر، امید است پس از زمانی این رذیله برطرف شود.
از جمعی از اصحاب روایت‌شده است که: ما در حال بحث و جدال در مسأله‌ای از دین بودیم که پیامبر خدا (ص) از نزد ما بیرون آمد. به‌شدت ناراحت شد و فرمود: پیشینیان شما با همین خصلت بد هلاک شدند، جدال را رها کنید، مؤمن هرگز جدل نمی‌کند، جدال را واگذارید که مایه خسارت کامل است، من در قیامت جدل کننده را شفاعت نمی‌کنم. هر کس جدال را رها کند من سه خانه در بهشت برای او تضمین می‌کنم.
جدل را رها کنید که پروردگارم اولین چیزی را که پس از بت‌پرستی مرا از آن نهی فرمود، مجادله است [2] و آن حضرت فرمود:
«لا یستکمل عبد حقیقه الایمان حتی یدع‌المراء و ان کان محقاً ؛ ایمان در بنده به کمال نمی‌رسد مگر آن‌که مناقشه و جدل را ترک کند، هرچند حق با او باشد». [3]
چه زشت است که انسان به خاطر یک برتری‌جویی در بحث که ثمری هم ندارد، از شفاعت پیامبر اکرم (ص) محروم بماند و مذاکره علمی را که از برترین عبادتهاست، به‌صورت گناهی بزرگ درآورد. انسان باید یکایک گناهان را از مملکت روح خویش بیرون کند. وقتی غاصب بیرون رفت، صاحب‌خانه خودش می‌آید.
منابع نوشتار:
[1]. کلام بقراط که در تهذیب‌الاخلاق و تطهیرالاعراق ابن مسکویه، ص 162 نقل‌شده است.
[2] . بحارالانوار، ج 2، ص 138
[3]. همان.