مسؤولیت مدنی ناشی از پس زدن عضو پیوندی

نویسندگان: عباد اله رستمی چلکاسری، سعید خوافی
چکیده:
پس زدن یا رد عضو پیوندی به پدیده‌ای اطلاق می‌شود که در آن سیستم ایمنی و دفاعی بدن گیرنده از پذیرش عضو پیوندی خودداری می‌کند. کاهش و جلوگیری از وقوع این پدیده دغدغه و هدف اصلی پزشکان پیونددهنده و گیرندگان عضو پیوندی است. مسؤولیت ناشی از پس زدن پیوند و سایر عوارض پیوند، علاوه بر این‌که اصولاً چهره قراردادی دارد، برخلاف سایر مسؤولیتهای پزشکی، از این ویژگی برخوردار است که در پشت آن دو قرارداد «انتقال عضو بین دهنده و گیرنده» و «قرارداد درمان» وجود دارد. در مواردی که پس زدن پیوند ناشی از عیبی باشد که در عضو پیوندی موجود و دهنده از آن آگاه باشد، پس زدن پیوند به دهنده بدون حسن نیت منتسب بوده، با تخلف از «شرط ضمنی سلامت عضو پیوندی» موجود در قرارداد بین دهنده و گیرنده، مسؤولیت وی مطرح است. در خصوص قرارداد درمان نیز مسؤولیت ناشی از پس زدن پیوند عضو تابع قاعده کلی وضع‌شده توسط قانون جدید مجازات اسلامی مصوب 1392 است و پزشک و سایر عوامل سبب پس زدن پیوند، در صورت تقصیر، مسؤول جبران خسارت گیرنده عضو پیوندی می‌باشند. اصولاً دهنده عضو و وراث شخصی که دچار مرگ مغزی شده است در بسیاری از موارد از مسؤولیت ناشی از پس زدن و یا سایر عوارض پیوند با توجه به‌قاعده احسان معاف هستند و گیرنده نیز در مواردی که پس زدن پیوند منتسب به وی باشد از جبران خسارت محروم است. اهمیت انتفای هدف اصلی پیوند و بروز اختلافات راجع به آن، نیازمند بحثی دقیق دراین خصوص است. نویسندگان این مقاله در پی تحلیل این مسائل در حقوق پزشکی معاصر ایران می‌باشند.
واژه‌های کلیدی: پیوند عضو، پس زدن، مسؤولیت مدنی، دهنده، پزشک، گیرنده،
فصلنامه حقوق پزشکی؛ دوره ۱۰، شماره ۳۶ – بهار ۱۳۹۵