مراجع و کمیسیونهای مربوط به پیگیری شکایت شغلی
مراجع و کمیسیونهای مربوط به پیگیری شکایت شغلی
مراجع و کمیسیونهای مربوط به پیگیری شکایت شغلی
محمدحسین قشقائی
نظامهای حقوقی سالم و پیشرفته به سیستم دادرسی کارآمد خود متکی هستند. اگر بسترهای لازم برای احقاق حق ذی‌نفعان در یک قانون و مقرره فراهم نشود، قطعاً یکی از ارکان وجود عدالت دچار تزلزل و نقصان می‌شود. دادرسی در هر کشور و سیستم قضایی فیلتری است که روابط قانونی و اداری افراد را پالایش می‌کند. در حقوق کار و تأمین اجتماعی نیز این موضوع صادق است، چراکه هرگونه حق و تکلیف در این زمینه موکول به تشخیص و تعیین صاحبان آن است و بدون وجود مرجع و سیستمی که بتواند سره را از ناسره و درست را از نادرست تمییز دهد، نیل به چنین نظامی ممکن نخواهد بود. ازاین‌رو هم در قانون کار و هم در قانون تأمین اجتماعی مراجعی جهت دادرسی پیش‌بینی‌شده است. افراد می‌توانند شکایات و تظلمات خود را در این مراجع مطرح و خواستار رسیدگی و حل آنها شوند. مراجع و کمیسیونهایی که در این خصوص در قوانین کار و تأمین اجتماعی معرفی می‌شوند، عبارت‌اند از:
هیأتهای حل اختلاف وزارت کار
این هیأتها که در ادارات کار استانها تشکیل می‌شوند، به شکایات کارگران علیه کارفرمایان و برعکس در چارچوب روابط کار و ضوابط مندرج در قانون کار رسیدگی می‌کنند. اهم موضوعاتی را که در این هیأتها مورد رسیدگی و صدور رأی قرار می‌گیرد به این موارد می‌توان خلاصه کرد: تشخیص ارتباط کاری بین کارفرما و کارگر (قرارداد کار)، حقوق و مزایا اعم از حقوق مبنا و مزایای انگیزشی: بن، حق مسکن، عایله‌مندی، اضافه‌کاری، نوبت‌کاری، عیدی، سنوات سالانه، فوق‌العاده‌های شب‌کاری، جمعه کاری، سختی کار، بیمه بیکاری، حق مأموریت، تعطیلات، مرخصیها، ساعات کار، شرایط کار، بهداشت و حفاظت فنی، طبقه‌بندی مشاغل، بیمه تأمین اجتماعی در چارچوب ماده ۱۴۸ قانون کار، رسیدگی به هرگونه شکایات و اختلاف بین کارفرما، کارگر و کارآموز در چارچوب قانون کار. فرایند دادرسی در این هیأتها دومرحله‌ای است و رأی هیأت بدوی یا هیأت تشخیص در ظرف پانزده روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر است. رأی هیأت حل اختلاف یا تجدیدنظر قطعی است و کارفرما و کارگر ملزم به اجرای آن هستند. درصورتی‌که هریک از کارفرما یا کارگر نسبت به رأی قطعی هیأتهای حل اختلاف معترض باشند می‌توانند به دیوان عدالت اداری شکایت کنند. در غیر این صورت‌آرای قطعی هیأتهای حل اختلاف برای کارفرما و کارگر الزامی است.
دیوان عدالت اداری
یکی از وظایف و اختیارات این دیوان رسیدگی به شکایات و اعتراضات مردم نسبت به آرا و تصمیمات قطعی هیأتهای حل اختلاف وزارت کار و کمیسیونهای تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی، کمیسیونهای پزشکی و… است. در حال حاضر رسیدگی در دیوان عدالت اداری دومرحله‌ای است. آرای دیوان برای دستگاههای اداری و ازجمله هیأتهای حل اختلاف وزارت کار و سازمان تأمین اجتماعی لازم‌الاجراست.
کمیسیونهای تشخیص مطالبات سازمان تأمین اجتماعی
این کمیسیونها وظیفه رسیدگی به اعتراضات کارفرماها نسبت به بدهیهای بیمه‌ای، جرایم و خساراتی را بر عهده‌دارند که از طرف شعب سازمان تأمین اجتماعی ابلاغ می‌شوند. کمیسیونهای تشخیص مطالبات دارای دو مرحله بدوی و تجدیدنظر هستند. به آرای تجدیدنظر و رأیهای کمیسیون بدوی درصورتی‌که در مهلت زمانی مقرر (۲۰ روز) اعتراض نشود قطعی هستند. کارفرمایانی که نسبت به آرای قطعی کمیسیونها معترض هستند می‌توانند به دیوان عدالت اداری شکایت کنند.
کمیسیونهای پزشکی
وظیفه کمیسیونهای پزشکی رسیدگی به درخواستهای پزشکی بیمه‌شدگان از قبیل تشخیص ازکارافتادگیهای کلی، جزیی و نقص عضو، تعیین درصد ازکارافتادگی، تشخیص حوادث ناشی از کار و بررسی استراحتهای پزشکی طولانی‌مدت است. شکایت از آرای قطعی کمیسیونهای پزشکی در دیوان عدالت اداری میسر است، ولی به لحاظ این‌که این کمیسیونها تخصصی است فقط ازنظر شکلی امکان درخواست رسیدگی در دیوان وجود دارد و دیوان به موضوعات تخصصی پزشکی ورود نخواهد کرد.
کمیته تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور
این کمیته در ادارات کار استانها تشکیل می‌شود و وظیفه انطباق مشاغل مشمول قانون کار را با مقررات و ضوابط مشاغل سخت و زیان‌آور دارد. این کمیته با توجه به نوع شغل و شرایط خاص آن به‌صورت مصداقی هر شغل را موردبررسی قرار می‌دهد. منبع: کلینیک حقوقی ایران