مبادی فلسفی و حقوقی شهروندی در نظام اجتماعی و حقوقی با نگاه انتقادی اسلام

مبادی فلسفی و حقوقی شهروندی در نظام اجتماعی و حقوقی با نگاه انتقادی اسلام

نویسنده: عباس حاجیها

چکیده

نحوه بهره‌مندی انسانها از حقوق شهروندی، از مباحث مهم نظامهای حقوقی و فلسفی در جهان غرب است. درحالی‌که در تعریف اصطلاح «شهروند» دیدگاههای مختلفی وجود دارد، بررسی این دیدگاهها به همراه رویکردی به معناشناسی آن می‌تواند بسیار دارای اهمیت باشد تا ما را با آن‌چه که در غرب و در طول اعصار و ازمنه طولانی مورد توجه فلاسفه و حقوقدانان بوده آشنا سازد. در این راستا اصطلاح «شهروندی» از دیدگاههای مختلف مورد بحث قرارگرفته است و برخی از حقوق شهروندی در بخشهای مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و قضایی، به‌طور مشروح و مجمل بررسی‌شده است. از آنجاکه نگاه به حقوق شهروندی چه در زمینه فلسفی و چه در زمینه حقوقی در غرب مستلزم آگاهی بخردانه و دقیق از نگاه متفکرین غربی به آزادی است به این مقوله نیز پرداخته‌ایم و با تقسیم آزادی به آزادیهای فلسفی و حقوقی این بحث را مقدمه‌ای بر بحث از اقسام حقوق شهروندی انسان قرار داده‌ایم و سپس به بازخوردهای آن در تقسیمات و رویکرد غرب به امهات این حقوق پرداخته‌ایم. در همین راستا به مباحث انتقادی رویکرد اسلامی به مبحث حقوق شهروندی در مقاله نیز پرداخته و ضمن طبقه‌بندی نگاههایی به این موضوع دیدگاه مختار را در این‌باره بیان کرده‌ایم. امید است که این مقاله شمعی در پیشگاه اصحاب خرد به شمار آید.

کلیدواژگان: شهروندی، حقوق، حق حیات، حق آزادی، حقوق شهروندی، نظام حقوقی غرب، اسلام

فصلنامه حقوق ملل، سال ششم، شماره 23، پاییز 1395