عقلانیت در رفتار آیت الله هاشمی رفسنجانی

عقلانیت در رفتار آیت الله هاشمی رفسنجانی

رضا توکلیان

جامعه شناس

هاشمی علی‌رغم این‌که از سران و افراد مؤثر انقلاب بود لیکن آن‌چه او را متفاوت کرده بود عقلانیت در رفتار او بود هاشمی به‌درستی تهدیدهایی که جامعه با آن روبه‌رو بود را به‌درستی تشخیص می‌داد و بدون تعصب روحیه انقلابی تهدیدها را به فرصت برای جامعه تبدیل می‌کرد، در حوزه اجتماعی در بحبوحه جنگ که شعار جنگ جنگ تا پیروزی شعار غالب جامعه بود او با تشخیص درست تصمیم تاریخی را برای جامعه رقم زد هرچند هنوز بسیاری از اسرار جنگ بهر دلیل مکتوم مانده است در آینده با بازگشایی بسیاری از این اسرار به تصمیم درست این مرد پی می‌بریم، هاشمی در مقاطع مختلف توانست با به جان خریدن هزاران تهمت، افترا و … تصمیم‌های مهمی اتخاذ کند و جامعه را به سمت آرامش سوق داد، حوادث انتخابات ٨٨ و نقش هاشمی در آن روزههای بحران‌زده را نمی‌توان فراموش کرد. در هر نظامی انقلابی عموماً فضای حاکم بر کشور قوانینی که در کشور انقلابی تصویب می‌شود متفاوت از یک جامعه رو به توسعه است، لکن حضور هاشمی در رأس مجلس شورای اسلامی خوشبختانه توانست به بسیاری از این نابسامانیها خاتمه دهد، چند وقت پیش مصاحبه یکی از بزرگان که در ابتدای انقلاب در مسند دستگاه قضا بود که خداوند بیامرزدش می‌خواندم ایشان وقتی تحلیلی که از قانون و حتی نقش وکیل ارائه می‌دهد امروز همه ما متوجه می‌شویم با تمام سازوکارهای جامعه مدنی فاصله دارد لیکن هاشمی در مجمع تشخیص به منزلت وکیل در محکمه اعتبار قانونی می‌دهد، بنده عقیده دارم بسیاری از قوانین مترقی در فضای آن‌روز جامعه تاکنون نتیجه اندیشه و افکار هاشمی بود هاشمی شخصیت تأثیرگذار بود خوشبختانه خردورزی او باعث شد جامعه را به سمت حاکمیت قانون سوق دهد، یادمان باشد بامطالعه کشورهایی که انقلاب در آن روی داده است تا سالها از قانون خبری نیست بلکه اراده سران انقلابی حاکم است. هاشمی در رفتار اجتماعی خود نیز علی‌رغم جایگاه مهم حکومتی تمکین از قانون را سرلوحه رفتارش قرار داد به جرأت می‌توان گفت تمکین از قانون توسط ایشان چه نسبت به فرزندان و چه خودش زمانی که فرزندان به زندان محکوم و خود رد صلاحیت شد می‌توان به آثار مهم اجتماعی این رفتار پی برد امروز شاید یکی از قدرت دستگاه قضایی در بحث برخورد با بسیاری از کسانی که در مسند قدرت هستند با بودند را باید در رفتار هاشمی یافت اگر او که حتی نه اعتقاد به مجرم بودن فرزندش داشت و نه خود را محق رد صلاحیت می‌دانست رفتار مدنی نداشت معلوم نبود سرنوشت جامعه چه بود، رفتار مدنی هاشمی باید الگویی برای همه ما باشد. بنده بعد از دو دهه در دستگاه قضا هرچند اعتقاد به اصلاح بسیاری از قوانین برای رشد و توسعه کشور دارم ولی تصویب بسیاری از قوانین مترقی و مهم‌تر حاکمیت قانون را در اندیشه این مرد بزرگ می‌بینم، ببینید عموماً در جامعه انقلابی بیش آن‌که قانون حاکم باشد اراده سران انقلاب است نه قانون ولی در نظام سیاسی ما فرد مؤثر حکومت اراده قانون را بر اراده سران انقلابی را به‌درستی تبیین کرد، این ویژگی مهم آقای هاشمی بود.

هاشمی با نگاهی متفاوت

در قرن بیستم انقلابهای متعددی در کشورهای جهان اتفاق افتاد بامطالعه سرنوشت اکثر این انقلابها شاهد تبدیل بسیاری از آنان به‌نوعی استبداد دیگر و یا حاصلی جزء غم و محنت برای مردم کشور خود نداشته‌اند، فارغ از خاموشی اکثریت جامعه انقلاب کرده نگاه غلط سران انقلابها مؤثرترین عامل عقب‌ماندگی این کشورها بوده است از انقلاب کمونیستی در شوروی سابق تا کوبا، نیکارا گوئه، سوریه، لیبی و … همه تقریباً سرنوشت مشابهی را تجربه کردند، لکن در این میانه دو کشور علیرغم تحقق انقلاب توانستند کشور را در مسیر دیگری قرار دهند چین که با اصلاحاتی حداقل کشور را از منظر اقتصادی تحول عظیمی برای مردمش به ارمغان آورد و ایران که انقلاب در مسیر توسعه سیاسی قرار گرفت، یکی از شخصیتهای سیاسی تأثیرگذار در نظام انقلابی ایران آیت‌الله هاشمی بود، هاشمی شخصیتی واقع‌گرا بود این نقطه بارز مرد انقلابی بود، او وقتی ادامه جنگ را به صلاح ندانست باشهامت کلید پایان جنگ را در دست گرفت، در انتخابات سال ٨٨ واقع بینانه وزنه‌ای شد بین حاکمیت و مردم که رفتار حکیمانه او موجب شد کشور دچار هرج‌ومرج نگردد و فاصله مردم با حاکمیت کمتر شود، هاشمی امروز بعد از ٣٧ سال از انقلاب نمادی از خردورزی در جامعه شده است امروز جامعه آموخته است اصلاح امور نیازی به انقلاب ندارد بلکه باخرد ورزی می‌توان به رشد و توسعه رسید، هاشمی رد صلاحیت شد ولی رفتار مدنی او سرنوشت کشور را طوری دیگر رقم زد، به عقیده بنده باید برای نسل جوان رفتار مدنی این مرد بزرگ را تبیین کرد، رفتار هاشمی در دهه اخیر الگوی مناسبی برای حاکمیت قانون بر رفتار حاکمیت و مردم است، هرچند عقیده. شخصی به شخصیتهای کاریزماتیک ندارم بلکه نجات جامعه در این است که تک‌تک مردم جامعه قهرمان اصلاح امور باشند ولی باید هاشمی را با نگاه متفاوت از بسیاری از سران انقلابی دنیا دید.