حق دادخواهی و مصونیت قضایی دولتها رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در اختلاف آلمان و ایتالیا
حق دادخواهی و مصونیت قضایی دولتها رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در اختلاف آلمان و ایتالیا
حق دادخواهی و مصونیت قضایی دولتها رأی دیوان بین‌المللی دادگستری در اختلاف آلمان و ایتالیا
نویسنده: سید حسین سادات میدانی
چکیده:
تعارض حقوق دولتها به‌عنوان تابعان اصیل حقوق بین‌الملل ازیک‌طرف و حقوق افراد به‌عنوان تابعان عاریتی این نظام از طرف دیگر یکی از موضوعات قرن 21 است. طی سالیان اخیر با اتخاذ نوعی رویکرد انسانی، استدلال شده است که وفق حقوق بین‌الملل عام معاصر، چنانچه دعوای مطرح‌شده نزدیک دادگاه ملی با یک جرم استثنایی و شدید مرتبط باشد، دولت و مقام دولتی خارجی نمی‌تواند به مصونیت خود استناد ورزد. این استدلال با موافقان و مخالفانی در سطوح ملی و بین‌المللی روبه‌رو بوده است.
اختلاف آلمان و ایتالیا راجع به دعاوی شهروندان ایتالیایی به دلیل جنایات آلمان طی جنگ جهانی دوم، زمینه‌ی قضایی در خصوص این موضوع را فراهم ساخت. دراین مقاله تلاش شده است تا ضمن دسته‌بندی ابعاد مختلف حقوقی موضوع، رأی دیوان مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گیرد. ارزیابی رأی دیوان نشانگر آن است که دیوان بین‌المللی دادگستری به‌عنوان عالی‌ترین مرجع قضایی جهان، از میان «منطق حقوقی» و «رویه‌ی حقوقی» جانب مورد دوم را گرفته و با رد «آموزه‌های حقوقی» ناظر بر اصل مصونیت دولتها در پرونده‌های مرتبط با حقوق بشر و حقوق بشردوستانه با بهره‌گیری از «عملکرد دولتی» تأکید ورزیده است.
رأی دیوان جدای از درستی و نادرستی اخلاقی، منبع ارزشمندی برای نظم حقوقی بین‌المللی و ثبات در روابط بین‌الدولی به شمار می‌آید.
کلیدواژگان: دسترسی به محاکم صالحه، مصونیت دولتها، نقض جدی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، قاعده‌ی آمره، دیوان بین‌المللی دادگستری.
دیدگاههای حقوق قضایی دوره 20 شماره 69 بهار 1394