حقوق مدنی پیشرفته (مباحث تحلیلی شروط ضمن عقد)

حقوق مدنی پیشرفته (مباحث تحلیلی شروط ضمن عقد)

نویسنده: دکتر حسن ره پیک

ناشر: خرسندی

سال: 1395

قیمت: 10000

مبحث شروط ضمن عقد یکی از مباحث مهم و موردتوجه قانون مدنی است. در بین مستندات و منابع قانون مدنی، دو منبع متون فقه امامیه و قانون مدنی فرانسه نقشی اساسی و کاملاً برجسته دارند. نویسندگان قانون مدنی در برخی موارد از هر یک از این دو منبع، به‌طور مستقل استفاده کرده‌اند و گاه این استفاده در شکل اقتباس مستقیم و ترجمه، خود را آشکار نموده است. علاوه بر این‌که روش عمومی ایشان این بوده که درهرحال، در انتقال مفاد قانون مدنی فرانسه، مبانی حقوق اسلامی، حفظ و تعارضات با مبانی از طریق تعدیل متن و هماهنگی با مبانی فقهی مرتفع گردد.

قانون مدنی شرط را به معنای مطلق تعهد یا قرار، تصور نکرده است تا شامل کلیه توافقات باشد، لذا این نظریه که مفاد «المؤمنون عند شروطهم» دارای معنای مطلق مذکور است از بحث قانون مدنی خارج است. هم‌چنین، قانون مدنی با تأکید بر قید ضمن عقد، شروط خارج از عقد (شرط ابتدایی) را از این بحث خارج نموده است. به همین دلیل در بحث شروط و در مباحث گوناگون عقود معین، به اثر مهم شرط ضمن عقد در مقابل شرط ابتدایی، یعنی التزام به‌شرط، توجه کرده است. تأمل در مواد قانونی مدنی نشان می‌دهد که تحلیل وسیع شروط ضمن عقد در آثار فقهی موردتوجه قانون مدنی قرارگرفته تا از این نهاد، در تولید احکام خاص و متفاوت از عقود مستقل، بهره کامل ببرد. احکام خاص شروط ضمن عقد مبتنی بر تعاریفی از رابطه شرط و عقد می‌باشد. اگرچه اراده متعاقدین می‌تواند اشکالی از رابطه بین دو عمل حقوقی ازجمله شرط و عقد را تولید کند، اما تأسیس نهادی در این مورد، تحت عنوان شروط ضمن عقد و تحلیل دقیق روابط و احکام این نهاد، کاری مفید و کم‌نظیر در کارنامه حقوق اسلامی در مقایسه با سایر نظامهای حقوقی است.

یکی از ابداعات در این نهاد، درک و ارائه نظریه در عمل حقوقی وابسته می‌باشد. قانون مدنی شرط ضمن عقد را بر مبنای تعلیق، تحلیل نکرده، بلکه دو عمل حقوقی، یعنی عقد و شرط را در کنار هم ملاحظه کرده است. دو موجودی که ضمن حفظ استقلال نسبی خود، روابطی با یکدیگر دارند. شرط، در معنای اصلی خود در قانون مدنی، عملی وابسته است نه عمل مستقل (مانند عقدی در ضمن عقد دیگر).

عمل وابسته، عملی است که اگر خارج از عقد، تصور شود، اعتبار و اثر حقوقی مهمی بر آن مترتب نیست، اما قرار گرفتن آن در ظرف عقد، اعتبار و آثار حقوقی متعددی برای آن ایجاد می‌کند. در عین‌حال، در شرط ضمن عقد، علایمی از استقلال احکام و آثار وجود دارد که ظرفیتهای جدیدی را برای طراحی قراردادهای مشروط و تحلیل حقوقی آن تولید می‌نماید.

مجموعه‌ حاضر نیز تلاشی در جهت کمک به توسعه ادبیات حقوقی نهاد شروط ضمن عقد است که در واقع فشرده‌ای از مباحث حقوق مدنی پیشرفته در برخی دوره‌های دکتری بوده که به رشته تحریر درآمده است. امید است که این تلاش موردتوجه علاقه‌مندان قرار گیرد.

منبع: سایت انتشارات خرسندی