حقوق شهروندی در پرتو آیینهای نوین اداری

حقوق شهروندی در پرتو آیینهای نوین اداری

نویسندگان:‌ علیرضا جمشیدی، آرین پتفت

چکیده

در عصر پسا مدرن اداره حکومت، نقش و مسؤولیت دولت نسبت به آنچه تا پیش از آن ایفا می‌کرد، متحول شده و نقش‌آفرینی شهروندان و حقوق آنان در گستره یک نظام اداری مطلوب، مؤلفه‌های اصلی حکمرانی نوین را شکل داده است. دو گام اساسی در عملکرد دولتهای امروز، سرلوحه حکمرانی نوین قرارگرفته است: الف- ایجاد نظام حکمرانی مطلوب و دولت شایسته با توجه به هنجارهای نوین و ارزشمندی چون اصول کلی حقوق اداری؛ ب- تضمین و صیانت حقوق شهروند از طریق سازوکارهای نظارتی و نیز ایجاد بستر ایفای نقش فعال او در عرصه اداره امور کشور. مؤلفه‌های اداره مطلوب که سرمشق تکالیف دولتهای نوین قرارگرفته، استخوان‌بندی اصلی حقوق نوین شهروندان در عرصه کنونی حکمرانی را نیز تشکیل می‌دهد. با توجه به اهمیت بسیار زیاد و روزافزون این دسته از حقوق شهروندی در آیینهای نوین اداری، در این پژوهش تلاش شده است که اهم این حقوق از رهگذر مداقه در اصول اداره مطلوب دریافت شده و به‌صورت مدون و روشن ارائه شود.

سؤال اصلی پژوهش حاضر اینست که مصادیق حقوق شهروندی منتج از مؤلفه‌ها و ارزشهای بنیادین اداره مطلوب چه می‌باشند؟ با تعمق و مداقه در کتب، مقالات و اسناد قانونی مرتبط در این پژوهش دریافته شد که اهم این حقوق شهروندی عبارت‌اند از: حق برابری در حمایت قانون و برخورداری از فرصتها و تسهیلات، حق آزادی و تکریم ارباب‌رجوع، حق بر متناسب بودن، عاقلانه، دقیق و سنجیده بودن اعمال دولتی، حق برخورداری بی‌وقفه و به‌موقع از خدمات عمومی، حق بر دولت شفاف و آزادی اطلاعات، حق تضمین و احترام به حقوق مکتسبه و انتظارات مشروع، حق بر دولت پاسخگو، حق بر دولت سالم و منع سوءاستفاده از قدرت، حق بر دولت هوشمند و منطبق با فناوری و دانش روز، حق مشارکت، حق بر دولت کارآمد و اثربخش و حق بر مسؤولیت پذیری دولت و ایفای تکالیف قانونی.

کلیدواژگان: حقوق شهروندی، اداره مطلوب، حکمرانی خوب، نظام عدالت اداری، نظام اداری صحیح

فصلنامه اخلاق زیستی، سال ششم، شماره 21،‌ پاییز 1395