حریم خصوصی در فضای مجازی
حریم خصوصی در فضای مجازی
واقعیتهایی در باره
حریم خصوصی در فضای مجازی
حریم خصوصی در فضای مجازی از چالشهایی است که عدم پایبندی عده‌ای از کاربرانِ عمدتاً جوان به برخی اصول و یا خوش‌بینی گروهها و افرادی از مخاطبان شبکه‌های اجتماعی در آن باعث بروز فاجعه‌ای هولناک می‌شود که حیثیت و آبروی افراد را بازیچه قرار می‌دهد.
در طول سالیان اخیر، فضای مجازی و دنیای ارتباطات با چنان رشد شتابنده و فزاینده‌ای همراه شده که امروزه کمتر کسی را می‌بینیم که به‌نوعی پیوندی با چنین فناوری نداشته باشد.
در سایه رقابت سنگین و پایاپای نرم‌افزارها و فناوریهای ارتباطی در شبکه‌های اجتماعی جمع کثیری از افراد و گروههای جامعه از اقصی نقاط کشور با فرهنگها، بینشها، روشها و منشهای متنوع و متکثر، جذب فضاهای مذکور شده‌اند. در کنار ثمرات و مزایای فناوری مورد اشاره همچون تسهیل ارتباطات، جابجایی و گردش اطلاعات، معایب و عوارض ناخوشایندی نیز با چنین فناوریهایی همراه است که هر از چند گاهی مسبب چالشهای بسیاری می‌شود.
گاهی فیلمها و عکسهایی که با سرعت بسیار از سوی کاربران عمدتاً جوان و نوجوان به تبادل گذاشته می‌شود، با تبعات و عوارض ناخوشایندی نیز همراه می‌شود که چنین مواردی مؤید شکنندگی حریم خصوصی در دنیای مجازی است، دنیایی که در عین مجازی بودن آن، بعضاً وقایع و حقایقی تلخ از زیرپوست جامعه را به تصویر می‌کشد.
سؤال مطرح در این فضا و بستر (دنیای مجازی) معطوف به این موضوع می‌شود که به‌راستی چه انگیزه و علتی در عقبه حسن کنجکاوی شومی که آبرو و حیثیت افراد را بر باد می‌دهد وجود دارد؟
دیگرانی که مانند بسیاری از افراد جامعه، حق زندگی دارند و همچون ما و تمامی افراد و آحاد جامعه حریم خصوصی دارند و حفظ و صیانت از آن حق طبیعی آنها به شمار می‌رود.
به‌راستی بر اساس کدام فرآیند و تغییر رفتاری و اجتماعی، این‌چنین حریم خصوصی دیگران برای برخی از طیفها و گروههای اجتماعی جذاب شده و حاضریم این جذابیت نامیمون را با دیگران نیز سهیم شویم.
آسیب‌پذیری حریم خصوصی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی
اصلی‌ترین قربانی فضای مجازی حریم خصوصی و حیثیت افراد است، حریمی که در فضای مجازی به‌شدت شکننده و آسیب‌پذیر شده و متأسفانه عمده بزه دیدگان، فریب‌خوردگان و متأسفانه عوامل بروز برخی از ناهنجاریهای این‌چنینی را باید در قشر جوان جامعه مشاهده و جستجو کرد.
منیره اخگر، کارشناس ارشد ارتباطات، در خصوص جایگاه حریم خصوصی در فضای مجازی گفت: پیش از آنکه جایگاه این امر، مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد باید به تعریف مشخصی از حریم خصوصی بپردازیم.
وی معتقد است، حریم خصوصی بر چارچوب، بستر و فضایی گفته می‌شود که به‌صورت کاملاً شخصی و در چارچوب زندگی افراد معنا پیدا می‌کند و اساساً افشا شدن یا برملا شدن آن خط قرمزی است که برای کمتر کسی قابل‌تحمل و قابل‌هضم خواهد بود. اخگر عنوان کرد: دین، اعتقادات و قانون ما نیز شأنیت و احترام خاصی را برای این امر قایل است و مسلماً این احترام مؤید لزوم صیانت و حفظ آن است.
کارشناس ارشد ارتباطات گفت: آن‌چه که در شکسته شدن حریم خصوصی در فضای مجازی قابل طرح و بررسی است، ذکر این نکته خواهد بود که مسؤولیت و سهم دیگران به عدم مداخله و ورود به حریم خصوصی دیگران به چه میزانی است.
وی افزود: اساساً فرهنگ حاکم بر جامعه ما با تعصب خاصی به زندگی شخصی و خصوصی می‌نگرد و در چنین شرایطی واکاوی چالشهایی که در تلاقی میان مدرنیته و ارزشهای سنتی و فرهنگی ظهور و بروز پیدا می‌کند موضوعی حایز اهمیت به شمار می‌رود.
شفیعی معتقد است یکی از اصلی‌ترین چالشهای ما در جامعه، معطوف به این امر می‌شود که پیش از ورود تکنولوژی، فرهنگ‌سازی لازم برای استفاده و بهره‌گیری از فناوریهای مرتبط با آن ایجاد نمی‌شود.
وی با بیان لزوم فهم و درک الزامات و قواعد ورود به دنیای مجازی و علمِ به حق و حقوق دیگران می‌گوید: آن‌چه که مدیریت و خودکنترلی را در فضای مذکور دشوار ساخته، تنوع، تکثر و گوناگونی افراد کاربر با ذائقه‌ها، مطالبات، انتظارات و روحیات متعدد و بعضاً ناهمگونی است که در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و در این فضا و بستر حجمی انبوه از خرده‌فرهنگ، به‌طور طبیعی منجر به بروز تعارضات بسیاری می‌شود.
اخگر معتقد است مبهم و مجهول بودن هویت کاربران نیز از عوامل مؤثر دیگری است که ملاحظات افراد را برای سو استفاده‌های احتمالی به حداقل ممکن کاهش می‌دهد زیرا تشخیص و ره‌گیری مخاطب امری دشوار است و اگر نگوییم غیرممکن اما بعضاً زمان‌بر خواهد بود که مسلماً در این فضا، هنجارشکنان با گستاخی هر چه بیش‌تری به زیر پا گذاشتن قواعد و ضوابط اجتماعی و انسانی مبادرت می‌ورزند.
آن‌چه که در بحران شکنندگی حریم خصوصی افراد در فضای مجازی به ذهن متبادر می‌شود مشمول این موضوع می‌شود که به‌راستی راز و رمز این‌همه کنجکاوی در خصوصی‌ترین و شخصیترین مسایل و امور زندگی مردم و به‌خصوص ستارگان جامعه همچون ورزشکاران، هنرمندان، بازیگران و … چیست و اساساً چرا برملا شدن مسایل خصوصی دیگران برای برخی افراد لذت‌بخش است.
جلال مصوری منش، پژوهشگر حوزه ارتباطات در گفتگویی با رسانه‌ها، جامعه و روحیه شرقی را کنجکاو می‌پندارد و به عقیده وی دسترسی و دستیابی به دست نیافتنیها و سؤالات مجهول برای چنین جامعه‌ای جذاب به نظر می‌رسد و به‌تبع افراد با برخورداری از چنین روحیاتی پای به دنیای مجازی می‌گذارند.
چه باید کرد؟
اگرچه اقدام به نشر و انتشار فیلم و عکس خصوصی افراد ممنوع اعلام شده اما در چنین فضاهایی برخورد قهری و سلبی مطلق جوابگو نیست و باید در کنار آن به تقویت سواد رسانه‌ای، آموزش و فرهنگ‌سازی نیز پرداخته شود.
در صورت تحقق مؤلفه‌های فوق، خودکنترلی مطلوب و شایسته‌ای در فضای مجازی حاصل می‌شود که در چنین شرایطی مصونیت و حفظ چارچوبهای اخلاقی در چنین فضاهایی از به بازی گرفته شدن آبرو و حیثیت دیگر کاربران جلوگیری می‌کند. منبع: باشگاه خبرنگاران جوان