تحلیل حقوقی انحصار و رقابت در بازار انرژی، با تأکید بر صنایع گاز و برق؛ چالش‌ها و فرصت‌ها
تحلیل حقوقی انحصار و رقابت در بازار انرژی، با تأکید بر صنایع گاز و برق؛ چالش‌ها و فرصت‌ها
نویسندگان: سید نصرالله ابراهیمی؛ محمود جعفری چالِشتُری
چکیده
از حقوق رقابت به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر در ارتقای رفاه و کارایی اقتصادی یاد می‌شود. اما در یک اقتصاد، ممکن است تمامی صنایع و نیز همۀ بخش‌های یک صنعت توانایی پذیرش رقابت را نداشته باشند؛ این صنایع به‌عنوان «انحصار طبیعی» شناخته می‌شوند. گفته می‌شود که «انرژی» انحصار طبیعی محسوب شده و باید کاملاً در دست دولت باشد. این مقاله ضمن بررسی مفاهیم اولیه، به دنبال بررسی این موضوع است که آیا بخش انرژی قابلیت پذیرش رقابت را دارد؟ و اگر پاسخ مثبت است، قابلیت‌های یادشده در کدام بخش‌های صنعت است. آیا اساساً این فرض که بخش انرژی، به‌ویژه برق و گاز، جزء انحصار طبیعی شناخته می‌شود، صحیح است؟ می‌توان گفت اگرچه در صنعت انرژی تولید برق ویا گاز ممکن است به صورت انحصاری در کنترل دولت باشد، ولی انتقال و توزیع آن تحت شرایط خاصی از سوی بخش خصوصی مدیریت شده و در بازار آزاد رقابت‌پذیر باشد. این مقاله افزون‌بر ارائۀ پاسخ به پرسش‌های پیش‌گفته، درصدد آن است که زیرساخت‌ها، چالش‌ها و فرصت‌های ورود رقابت در بازار انرژی، به‌ویژه در صنعت برق و گاز، را بررسی نماید.
کلیدواژگان: اقتصاد دستوری؛ انحصار طبیعی؛ بازار انرژی؛ تسهیلات ضروری؛ حقوق رقابت؛ صنایع گاز و برق
فصلنامه حقوق؛دوره ۴۵، شماره ۴، زمستان ۱۳۹۴