تحقیقات محلی چیست؟

تحقیقات محلی چیست؟

ضروریاتی مانند آشنا شدن شهروندان با ضوابط حقوقی و قانونی حاکم بر روابط اجتماعی و آگاهی بخشی جامعه نسبت به مسائل حقوقی یکی از مهم‌ترین راهکارها در کاهش مراجعات مردم به دادگستری است.
آیا می‌دانید از حساس‌ترین قسمتهای تحقیقات، معاینه و تحقیق محلی است؟ آیا می‌دانید قانون وظیفه بازدید از محل را بر دوش مقام قضایی یعنی بازپرس گذاشته است؟
«پیدا شدن جنازه در بیابانهای اطراف شهر»، شاید بتوان گفت یکی از تکراری‌ترین تیترهای روزنامه‌ها باشد. جزئیات ماجرا به این شرح است: «یکی از شهروندان به‌محض دیدن جنازه با مرکز فوریتهای 110 تماس می‌گیرد و مأموران انتظامی را از وقوع جنایتی هولناک مطلع می‌کند…» ادامه‌اش را خودتان حدس بزنید.
حال این‌که قاتل چه کسی است و هویت مقتول چیست و اصلاً جزئیات قتل چگونه رخ داد، کاری است بس دشوار و صدالبته تخصصی که فقط از عهده کارشناسان و تیمهای خبره تحقیقاتی برمی‌آید. دراین‌باره باید بدانید که یکی از مهم‌ترین مراحل تحقیقات مقدماتی معاینه محل و تحقیق محلی است.
در ادامه بیشتر با این دو اصطلاح آشنا می‌‌شویم.

پرس‌وجو در قالب تحقیق محلی

«تحقیق محلی» تمسک به اطلاعات اهل محل است. در تحقیق محلی، شهود و مطلعان موردتحقیق قرار می‌گیرند. «معاینه محل» کشف دلایل، سرنخها و حفظ صحنه جرم است.هم تحقیق محلی و هم معاینه محل می‌تواند با دستور مقام قضایی توسط ضابطان دادگستری یا کارشناسان انجام شود؛ اما در هر دو مورد تنظیم صورت‌مجلس الزامی است.دستور دادگاه برای انجام تحقیق محلی «قرار تحقیق محلی» نامیده می‌شود. این قرار، بر استحکام رأی و بالا رفتن دقت دادرسی می‌افزاید.

تحقیق محلی و شهادت شاهد

تفاوت تحقیق محلی و شهادت شاهد دراین است که شهادت نتیجه کار حواس شاهد است که مستقیماً امری را دیده یا شنیده است، درحالی‌که تحقیق محلی متکی به اطلاع غیرمستقیم افراد است که به علت نزدیک بودن با محل موضوع اختلاف، به نحوی مطالبی را دریافت کرده‌اند.بنابراین در تحقیق محلی، اشخاصی که از آنها تحقیق می‌شود، مستقیم یا غیرمستقیم، برداشتهای خود را نیز بیان می‌کنند.

درخواست تحقیق محلی

هر یک از طرفین پرونده می‌تواند برای اثبات حقانیت خود، از دادگاه تقاضای انجام تحقیقات و معاینه محلی کند. همچنان که دادگاه نیز می‌تواند رأساً قرار معاینه محل یا تحقیقات محلی را صادر و وقت و موضوع قرار را به اصحاب دعوا ابلاغ کند.همچنین اگر مقام قضایی تشخیص دهد که برای کشف واقعیت و روشن شدن ماجرا انجام تحقیق از محل ارتکاب جرم ضرورت دارد رأساً قرار معاینه محل یا تحقیقات محلی را صادر می‌کند. معاینه محل و تحقیق محلی جز در مواردی که ضرورت دارد، باید در روز انجام شود.

کار را باید به کاردان سپرد

بازدید از محل، کار هرکسی نیست؛ زیرا کوچک‌ترین بی مبادلاتی باعث می‌شود که آثار ارتکاب جرم به‌راحتی پاک شود و دسترسی به اصل حقیقت را دشوار و حتی غیرممکن سازد.به همین دلیل، قانون وظیفه معاینه از محل را بر دوش مقام قضایی یعنی بازپرس نهاده است؛ اما طبق قانون، ضابطان دادگستری و کارشناسان با دستور قضایی می‌توانند امر معاینه محل را بر عهده بگیرند.
بازپرس اگر لازم بداند، هنگام تحقیق محلی و معاینه محل، شخصاً حاضر می‌شود؛ اما در مورد جرایم موجب مجازات سلب حیات، همچنین هنگام معاینه اجساد، مکلف است شخصاً و در اسرع وقت حضور یابد.برای بررسی دقیق و علمی جزئیات مربوط به وقوع جرم از متخصصان خبره مانند پزشک، داروساز، مهندس، ارزیاب و. هم دعوت می‌شود تا درصحنه جرم حضور یابند و به بازپرس در کشف حقایق کمک کنند.

وظیفه مأموران نیروی انتظامی درصحنه جرم

مأموران نیروی انتظامی اولین نفراتی هستند که در محل وقوع جرم حاضر می‌شوند و به همین دلیل مسئولیت حفاظت از صحنه جرم را بر عهده‌دارند.
به‌این‌ترتیب مأموران مکلف‌اند تا قبل از حضور بازپرس یا صدور دستور لازم برای معاینه محل، صحنه جرم و محل کشف جسد را با وسایل مناسب محصور کنند و در صورت ضرورت از ورود و خروج افراد از محل جلوگیری به عمل آوردند.

نقش پررنگ کارشناسان درصحنه جرم

یکی از اساسی‌ترین و حساس‌ترین قسمتهای تحقیقات، بررسی صحنه جرم است. صحنه جرم محلی است که جرم در آن محدوده به وقع پیوسته و به عبارتی مکانی است که مجرم اقدامات خلاف قانون خود را برای ارتکاب جرم در آنجا داده است.درواقع صحنه جرم سرچشمه حقایق و اطلاعات مربوط به جرم و مجرم و ابتدای جاده‌ای است که به مخفی گاه مجرم منتهی می‌شود با توجه به اهمیت و نقش مؤثر دلایل موجود درصحنه جرم برای اثبات وقوع جرم و شناسایی مجرم، حفظ و بررسی صحنه جرم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
بنابراین وظیفه بررسی صحنه جرم و جمع‌آوری مدارک جرم بر عهده کارشناسانی است که دراین زمینه آموزش و تجارب لازم و کافی را کسب کرده‌اند.صحنه جرم توسط گروه مخصوص این کار بررسی می‌شود و هنگام تحقیق محلی و معاینه محل، تمام آثار و نشانه‌های مشهود و مکشوف که به نحوی در قضیه مؤثر است. به دستور بازپرس توسط کارشناسان جمع‌آوری و در صورت‌مجلس قید می‌شود و به امضای اشخاص دخیل در موضوع می‌رسد.
گروه صحنه جرم، متشکل از پزشک قانونی، کارشناسان بررسی صحنه جرم و تشخیص هویت، کارآگاهان نیروی انتظامی و در صورت لزوم کارشناسی است که تحت نظارت بازپرس و سرپرستی وی فعالیت می‌کنند. خبرگزاری میزان