تبیین و نقد نظریه قراردادهای اجتماعی از منظر رسو با مشهور نظریه‌پردازان حوزه قراردادهای اجتماعی
تبیین و نقد نظریه قراردادهای اجتماعی از منظر رسو با مشهور نظریه‌پردازان حوزه قراردادهای اجتماعی
تبیین و نقد نظریه قراردادهای اجتماعی از منظر رسو با مشهور نظریه‌پردازان حوزه قراردادهای اجتماعی
نویسنده: مهدی سعادت
چکیده
«نظریه قراردادهای اجتماعی (theory The social contract) » در پی تبیین خاستگاه دولت است و بنیاد این نظریه براین استوار است که انسان پیش از تشکیل دولت و سازمان سیاسی در حالت و وضعیتی زندگی می‌کرد که از آن به (وضع طبیعی « State of «nature یاد می‌کنند. ) دراین وضعیت هیچ‌گونه قدرت سیاسی وجود نداشت تا قانون و مقررات را وضع کند و به اجرا درآورد. درمجموع وضع طبیعی اشاره به وضعیتی دارد که پیش از نهاد حکومت بوده است و انسانها به هر دلیل تصمیم گرفتند این وضعیت را ترک کنند و یک جامعه‌ی مدنی مبتنی بر قرارداد اجتماعی را برپا دارند. بنابراین طبق نظریه‌ی قرارداد اجتماعی، دولت محصول کوشش سنجیده انسان جهت برقراری نظم، امنیت و آزادی است و این دولت اقتدار خود را از رضایت مردمی می‌گیرد که از راه یک قرارداد اجتماعی به او اعطاء شده است. این تحقیق از نوع توصیفی – تشریحی است و به روش مطالعه کتابخانه‌ای/ اسنادی، در جهت بررسی نظریه قراردادهای اجتماعی از منظر رسو و مقایسه تطبیقی آن با سایر اصحاب نظریه فوق بالأخص «توماس هابز» و «جان لاک» است. «ژان ژاک روسو » نویسنده، فیلسوف و اندیشمند بزرگ فرانسوی و خالق آثاری همچون« قراردادهای اجتماعی » و« امیل » بدون شک یکی از پرنفوذترین اندیشمندانی بود که نظرات و عقایدش در شکل‌گیری انقلاب کبیر فرانسه اثر داشت. قرارداد اجتماعی رسو ریشه در نظریه انسان‌شناسی او دارد. رسو برای انسان دو وضع را ذکر می‌کند؛ در نظریه رسو انسانها براثر اتفاق باهم برخورد می‌کنند و خانواده را شکل می‌دهند. خانواده مدل نخستین جامعه به‌حساب می‌آید ، دراین مرحله ، انسان به‌فایده های زندگی مشترک پی می‌برد. از سوی دیگر چون انسان خویشتن‌خواه است و به سودمندی خود فکر می‌کند درصدد برمی‌آید تا بهره‌های بیشتری را ببرد. اینجاست که تقسیم‌کار و مالکیت خصوصی شکل می‌گیرد. مالکیت خصوصی و تقسیم‌کار در همسویی با خویشتن‌خواهی انسان ، سبب سلطه بعضی را بر بعضی فراهم می‌سازد . درنتیجه حکومت به وجود می‌آید و قرارداد اجتماعی را ثمر می‌بخشد.
کلید واژگان : قراردادهای اجتماعی ، ژان ژاک رسو ، وضع طبیعی ، وضع مدنی ، اراده عمومی ، دولت
فصلنامه اندیشمندان حقوق ، سال چهارم ، شماره 9، تابستان 95