بستن راههای تخلفات علمی با عبور از کمیت گرایی (1)
بستن راههای تخلفات علمی با عبور از کمیت گرایی (1)
بستن راههای تخلفات علمی با عبور از کمیت گرایی (1)
به اعتقاد کارشناسان هرچند که اقداماتی نظیر توسعه نرم‌افزار “همانند جو”، ایجاد کارگاههای اخلاق پژوهشی و تدوین برنامه‌های نظارتی درست و برخورد صحیح با مسأله صنعت پایان‌نامه نویسی برای جلوگیری از بروز تخلفات علمی مثمر ثمر است، اما در ادامه این روند مباحثی همچون تغییر سیاستهای آموزشی از کمی گرایی به کیفی سازی، راه‌اندازی صندوق حمایت از تألیفات علمی، شکل‌گیری سیستم متمرکز دانشگاهی و بازاریابی برای محصولات پژوهشی نیز از جمله مواردی هستند که باید در دستور کار قرار گیرند.
آن‌چه همواره در مقاطع زمانی مختلف برای دستیابی به پیشرفت و توسعه پایدار، امری ضروری عنوان‌شده، “تسهیل مسیر توسعه علم” و “پیشبرد برنامه‌ها منطبق با موازین علمی و پژوهشی” بوده است. درواقع توسعه علم و دانش در ایران از دیرباز موردتوجه متولیان امر و مردم قرار داشت اما در برهه‌هایی از زمان این توجه در آمار سازی و کمیت گرایی خلاصه و افزایش کیفیت و تقویت زیرساختها نادیده گرفته‌شده که نتیجه آن عدم همخوانی کمیت و کیفیت در حوزه علم و دانش و به حاشیه رانده شدن تحقیق و پژوهش در اقتصاد، جامعه، فرهنگ و سیاست بود به‌گونه‌ای که متولیان برای بهره‌گیری از این “منبع اصلی تولید اطلاعات جدید” به کشورهای خارجی متکی شدند.
این در حالی بود که اگر متولیان بر توسعه علم به‌عنوان پایه اصلی پیشرفت کشور عقیده راستین داشتند نه تنها این عقیده رنگ و بوی واقعیت می‌گرفت بلکه تحقیق و پژوهش در حوزه‌های مختلف هم ملاک تصمیم‌گیری و هم مبنای برنامه‌ریزی و تقویت زیرساختها قرار می‌گرفت اما تاکنون این موضوع فقط در مقام سخن و شعار به‌عنوان عنصر بهبود روند عملکرد حوزه‌های مختلف، مورد تأکید قرارگرفته است.
در واقع عدم توجه کافی به حوزه پژوهش منجر به این شده که اغلب تحقیقات پژوهشگران و محققان در ایران بیشتر در قالب مجلات و مقالات علمی در دسترس عموم قرار گیرد و تأثیر ملموسی بر صنعت و اقتصاد و حل مشکلات جامعه و حتی کارآفرینی نداشته باشد. این در حالیست که بطن و وظیفه اصلی تحقیق، شناسایی نیازهای جامعه و ارائه راه‌حل برای برون‌رفت از مسایل است.
البته باید این نکته را متذکر شد که تا زمانی که پژوهش در کشور در قالب یک کالای لوکس شناخته شود و ویژگیهایی همچون تقاضامحوری، نیازسنجی، قدرت حل مسأله و پایه‌ریزی نظام تنومند اقتصادی و اجتماعی را نداشته باشد و دانشگاهها پرداختن به این حوزه را چندان الزامی ندانند، قاعدتاً نمی‌تواند نقش اصلی خود را در جامعه ایفا کند و به حاشیه نظام آموزش عالی کشور رانده می‌شود. کما این‌که هم‌اکنون زمانی که صحبت از پیشرفت علمی ایران می‌شود همگان موضوع رتبه ایران در شاخص تولید علم را پیش می‌کشند در حالی‌که رتبه ایران در تولید علم جهان تنها مربوط به میزان تولیدات مقالات علمی می‌شود.
پژوهشگران و دانشگاهیان ازجمله اصلی‌ترین مشکلات این حوزه را عدم اعتقاد متولیان و مدیران به پژوهش ورزی در برنامه‌ریزیهای کشور عنوان و تأکید می‌کنند تا زمانی که متولیان امر تنها در مقام سخنوری و شعار جایگاه پژوهش ر ا در حیطه‌های مختلف ارتقا دهند نه تنها نتیجه ژرفی برجای نمی‌گذارد بلکه انگیزه محققان را در انجام پروژه‌های تقاضامحور کاهش می‌دهد. همچنین در این میان باید به نقش منابع مالی نیز اشاره کرد که به دلیل عدم‌کفایت منابع مالی کنونی در امر پژوهش و هدایت نادرست منابع موجود به سمت مسیرهایی غیر از پژوهش، این حوزه با چالشهایی مواجه شده است. ادامه دارد … منبع: ایسنا