بررسی تطبیقی دیه اعضا در مذاهب اسلامی

بررسی تطبیقی دیه اعضا در مذاهب اسلامی

پدیدآور: حسن نعمتی

مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد

استاد راهنما: مجید وزیری

دانشگاه: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاریخ دفاع: 1395

چکیده

در این پژوهش، اولاً دیه اعضای یک (واحد) و دوتایی (اثنا) و غیر دوتایی که مورد پذیرش تمام فقها شیعه و مذاهب چهارگانه اهل سنت قرار گرفته بررسی شده است، گرچه پیرامون مستندات و دایره شمول دیه اعضا و استثنائات آن اختلاف نظر وجود دارد. ثانیاً: اختلاف آرا در معیار دیه اعضا در مذاهب اسلامی، به گونه‌ای قرار گرفته است که حنفیها علت را «تفویت منفعت یا تفویت در مورد جمال» می‌دانند؛ مالکیها معیار را «تفویت منفعت» می‌دانند، شافعیه معیار را «از بین رفتن تمامیت خلقت و الم و درد ناشی از جنایت» می‌دانند، اگرچه برخی فقهای شافعی معیار دیه را «تفویت جمال و منفعت باهم» می‌دانند؛ و حنبلیها نیز معیار دیه کامل را گاه «تفویت منفعت و تفویت جمال» و گاه «تفویت منفعت یا تفویت جمال» می‌دانند. ثالثا: به شمول و عدم شمول دیه اعضا نسبت به منافع مربوط به آن و دیه اعضای داخلی پرداخته شده است امامیه در مورد شمول دیه اعضا نسبت به منافع بر دو دسته‌اند؛ اکثر امامیه دیه اعضا تنها در خصوص “اعضا” جاری می‌دانند و برخی دیه اعضا را شامل “منافع” نیز می‌دانند، اما از نظر اهل سنت، دیه اعضا یقیناً شامل «منافع» نیز می‌باشد. در مورد شمول نسبت به “اعضای داخلی” اکثر امامیه پاسخ مثبت داده‌اند، گرچه برخی این دیه اعضا را شامل اینگونه اعضا نمی‌دانند، اما به نظر می‌رسد اهل سنت، به شمول دیه اعضا نسبت به اعضای داخلی قائل باشند.

کلیدواژگان: دیه، ارش،‌ حکومت، کفارات، منافع اعضا

منبع: سایت ایران داک