بحران در اقتصاد آموزش عالی ناشی از نظام تأمین مالی آن است

بحران در اقتصاد آموزش عالی ناشی از نظام تأمین مالی آن است

دکتر علی سرزعیم در سخنانی در سلسله نشستهای تجاری سازی پژوهش در علوم انسانی در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران‌داک) افزود: رسالت آموزش عالی آموزش و پژوهش است؛ پژوهش در مقطع تحصیلات تکمیلی از اهداف اصلی آموزش عالی محسوب می‌‌شود و اعطای بورس تحصیلی نیز برای تولید محصولی به نام پژوهش و ارائه آن به دانشگاه است.

وی نبود کلاسهای حل تمرین در مقطع کارشناسی را ناشی از کمبودهای مالی دانشگاهها دانست و گفت: در سطوح تحصیلات تکمیلی نبود منابع مالی بحرانی‌تر است و پژوهشهای اصیل توسط هیأتهای علمی دانشگاهها کمتر انجام می‌‌شود.

دانش آموخته رشته اقتصاد دانشگاه میلان ایتالیا ادامه داد: مراجعه و رفرنسهای داده شده به مقالات ایرانی وضعیت مناسبی ندارند، هرچند تعداد مقالات ارائه شده در نشریات علمی داخلی و خارجی زیاد است. عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این که قضیه فساد در ارائه مقالات نیز جدی است گفت: چاپ مقالات به صورت ضربدری و مثلثی در نشریات داخلی به دلیل ارتقا و افزایش حقوق و رتبه بدون ارتقای سواد، از دیگر عوارض گریبان‌گیر آموزش عالی است. سرزعیم از دیگر مشکلات موجود در تولید مقالات را شیوه جبری دانست و افزود: دانشجو مجبور است به خاطر جلب رضایت استاد راهنما و مشاور تهیه مقالات را با مشارکت آنان ذکر کند، در صورتی‌که همه کارها توسط دانشجو انجام می‌شود.

وی سرفصلهای مقالات ارائه شده را قدیمی دانست و سونامی جذب دانشجو در مقطع دکترا را از دیگر آفات آموزش عالی عنوان کرد و ادامه داد: محدویت افزایش شهریه در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد باعث شده تا دانشگاهها برای کسب درآمد اقدام به جذب دانشجویان بیشمار در مقطع دکترا کنند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به شهریه سنگین مقطع دکترا گفت: تنها دو گروه قادر به تحصیل در این مقطع هستند، مدیرانی که تمام وقت کار می‌کنند و یا کسانی که در بازار آزاد درآمد بالا دارند و توان و انرژی خود را در جایی دیگر صرف کرده‌اند. عمده کلاسهای این مقطع در خارج از وقت اداری و روزهای تعطیل تشکیل می‌شود، در صورتی‌که تحصیل در مقطع دکترا کاری تمام وقت است و با این شیوه مدارک و مقالاتی دروغین ارائه می‌شود. به گفته دکتر سرزعیم، معنای ورود بازار آزاد به آموزش عالی بی‌قید و بندی و نبود نظارت بر آن نیست؛ عده‌ای بر این باورند که بازار آزاد مکانیزم تنبیه و تشویق خود را دارد و با اعمال آن بازار کنترل خواهد شد اما این کار هزینه‌های اجتماعی را بالا می‌برد در نتیجه باید نهادی برای استانداردسازی آن وجود داشته باشد.

وی سوءتعبیر دیگر در تجاری سازی آموزش عالی را کسب درآمد بیش‌تر به هر شیوه ای توسط دانشگاهها عنوان کرد و افزود: نهاد آموزش عالی باید شرایط و نظارت خود را به دانشگاهها تحمیل کند.

چرا آموزش عالی گرفتار شده است

دکتر سرزعیم اظهار کرد: تغییر هرم جمعیتی و افزایش تقاضا برای تحصیلات عالی دولت‌مردان را بر آن داشت تا عرضه را زیاد کنند و در کنار آن مقرر شد تا دانشگاهها خودکفا باشند، در نتیجه این باور به وجود آمد که ما باید همه چیز را خود عرضه کنیم و با این تفکر، دانشگاهها شروع به جذب دانشجو در مقطع دکترا کردند.

وی ادامه داد: علاوه بر آن فشارهای سیاسی از سوی برخی نمایندگان مجلس برای تأسیس واحدهای دانشگاهی در شهرهای کوچک باعث شد که جایابی نادرستی برای مراکز آموزش عالی صورت بگیرد؛ هم‌چنین ایده خودکفا شدن دانشگاهها به منزوی شدن این مراکز منجر شد، در صورتی‌که رویه کنونی دانشگاههای دنیا مشارکت و ارتباط بیش‌تر است.

سرزعیم رایگان بودن تحصیل را از دیگر عوامل انباشت مدرک دانست و گفت: دانشگاههای از هزینه‌های عمرانی و ثابت خود می‌کاهند تا بتوانند حقوق هیأت علمی را تأمین کنند، در نتیجه به تأسیس دوره‌های شبانه و راه‌اندازی پردیس اقدام می‌کنند.

وی گفت برخلاف کشورهای غربی، در ایران تحصیل در مقطع کارشناسی ارزان و در دوره دکترا گران است، اما غربیها بر این باورند که هر فرد برای کسب شغل مجبور به تحصیل در یک رشته کارشناسی است در صورتی‌که تحصیل در مقاطع بالاتر اختیاری است و باید از آن حمایت کرد.

راهکار اصلاح آموزش عالی

عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: آموزش عالی باید مداخله مؤثری در استانداردسازی و ارزیابی کیفی رشته‌ها داشته باشد.

سرزعیم افزود: اصلاح نظام تأمین مالی دانشگاهها و حمایت مالی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در قالب وامهای درازمدت می‌تواند باعث کاهش مشکلات شود. وی هم‌چنین با اشاره به تجربه کشورهای غربی و چند کشور آسیایی و منطقه ای، تاکید کرد: ایجاد شبکه‌های دانشگاهی محلی منطقه‌ای و بین‌المللی به تبادل اطلاعات کمک کرده و باعث آشنایی دانشجویان با روشهای جدید علمی می‌شود.

عضو هیأت علمی علامه طباطبایی با اشاره به فعالیت پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران گفت: مبارزه با فساد علمی نیز باید با جدیت دنبال شود تا از ارائه مقالات بی‌مصرف و تکراری جلوگیری شود.

سخنرانی علمی «سوءبرداشتها در تجاری‌سازی پژوهش در آموزش‌عالی ایران» از سلسله نشستهای تجاری‌سازی پژوهش؛ با تأکید بر پژوهشهای علوم انسانی با سخنرانی دکتر علی سرزعیم، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و مشاور اقتصادی مرکز بررسیهای استراتژیک ریاست‌جمهوری در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران برگزار شد. منبع: ایرنا