از کاندیداتوری تا ریاست جمهوری
از کاندیداتوری تا ریاست جمهوری
از کاندیداتوری تا ریاست جمهوری
راهی که رئیس جمهوری باید برود
برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران با وزارت کشور است و شورای نگهبان، بر آن نظارت میکند. انتخابات ریاست جمهوری ایران با تشکیل ستاد انتخابات در وزارت کشور آغاز میشود. یکی از اولین وظایف وزارت کشور تعیین تاریخ پیشنهادی به شورای نگهبان برای برگزاری انتخابات است.
پس از تأیید این تاریخ از سوی شورای نگهبان، عملاً مراحل اجرای انتخابات آغاز و با اعلام نتیجه پایانی و تنفیذ حکم رئیسجمهوری توسط رهبر کشور، با امحای برگههای رأی، انتخابات به شکل رسمی پایان میگیرد.
شرایط رأیدهندگان در قانون انتخابات ایران
دارای تابعیت جمهوری اسلامی ایران، ورود به سن هجدهسالگی، عدم جنون
مدتزمان رأیگیری 10 ساعت است و در صورت ضرورت و با صلاحدید وزیر کشور قابل تمدید است.
اخذ رأی در داخل ایران، فقط با ارائه شناسنامه و در خارج از کشور، با ارائه شناسنامه یا گذرنامه معتبر جمهوری اسلامی امکانپذیر است.
رأیگیری در ایران معمولاً در مدارس، دانشگاهها و مساجد انجام میشود اما قانون انتخابات رأیگیری در موزهها را ممنوع کرده است.
مرحله اخذ رأی
1- متصدی ثبتنام برگ رأی را از محل پرفراژ (نقطهچین) از تعرفه انتخاباتی جدا نموده و به رأیدهنده تسلیم مینماید و رأیدهنده با علامتگذاری در مقابل اسم یکی از نامزدها، برگ رأی را بدون هرگونه نوشته و یا علامت دیگری و بدون اینکه آن را تا نماید داخل صندوق میاندازد. چنانچه انتخابات به شیوه دستی برگزار شود، لازم است رأیدهنده نام نامزد موردنظر خود را در محل تعیین شده در برگ رأی بنویسد، سپس برگ رأی را تا نموده و داخل صندوق بیندازند.
2- نماینده فرماندار و اعضای شعبه ثبتنام و اخذ رأی باید ترتیبی اتخاذ نمایند که رأی نویسی مخفی و به صورت کاملاً آزاد و بدون اعمال نفوذ شخص دیگری انجام گیرد و هیچیک از اعضای شعبه و نماینده فرماندار و مأمورین انتظامی و نماینده هیأت نظارت بر انتخابات و اصولاً کلیه افرادیکه به نحوی از انحا در شعبه وظیفهای به عهده دارند حق توصیه به رأیدهنده برای انتخاب فرد بخصوصی را ندارند.
بدیهی است درصورتیکه رأیدهنده برای رأی دادن نیاز به فرد دیگری داشته باشد باید از وجود افراد خارج از شعبه که مورد اعتماد وی باشند استفاده نماید و اعضای شعبه نیز کنترل نمایند تا عمل خلاف قانون انجام نگیرد.
3- نماینده هیأت نظارت بر انتخابات یا بازرسان وزارت کشور در صورت مشاهده تخلف یا اعمال نفوذ موظفاند مراتب را به اعضای شعبه و نماینده فرماندار تذکر دهند و آنان ضمن تنظیم صورتجلسه باید فرد یا افراد خاطی را توسط مأمورین انتظامی حاضر در شعبه تحویل مقامات قضایی دهند.
4- نماینده فرماندار یا رئیس شعبه ثبتنام و اخذ رأی مراقبت خواهند نمود تا هیچ فرد مسلحی وارد شعبه اخذ رأی نشود. کنترل این امر توسط مأمورین انتظامی و در جلو درب ورودی خواهد بود.
مرحله قرائت و شمارش آرا
1- اعضای شعبه پس از انقضای ساعات اخذ رأی در صورت حصول اطمینان از اینکه کلیه مراجعهکنندگان رأی خود را در صندوقهای رأی انداخته و فرد دیگری برای رأی دادن در محل شعبه حضور ندارد بلافاصله پس از شمارش برگهای تعرفه و درج آن در صورتجلسه با حضور محافظان صندوق و نماینده هیأت نظارت بر انتخابات و نماینده فرماندار شمارش و قرائت آرا را آغاز مینمایند.
2- ترتیب شمارش و قرائت آرا به این صورت است که ابتدا رئیس یا نایبرئیس شعبه اخذ رأی با همکاری یکی از منشیها، تعرفهها را شمارش نموده سپس لاک و مهر درب صندوق اخذ رأی را باز کرده و تعداد آرای داخل صندوق را بدون اینکه قرائت شود برگ شماری و با تعداد برگ تعرفهها تطبیق داده و به یکی از دو حالت زیر عمل مینمایند:
الف- چنانچه تعداد اوراق رأی داخل صندوق بیشتر از تعداد تعرفهها باشد اوراق اضافی از مجموع برگ آرا بدون آنکه خوانده شود برداشته و با رنگ قرمز جمله (باطل شد) را بر روی آن قید و باطل نموده در صورتجلسه اخذ رأی نیز درج و در پایان ضمیمه صورتجلسه مینمایند.
ب- درصورتیکه تعداد برگهای رأی داخل صندوق مساوی یا کمتر از تعداد تعرفهها باشد مراتب در صورتجلسه درج میشود.
3- پس از اینکه شمارش آرا به ترتیب مذکور در فوق انجام شد قرائت آرا شروع و مواد 25 و 26 قانون و تبصرههای ذیل آنها با تأیید هیأت نظارت بر انتخابات یا نماینده آن اجرا خواهد شد.
آییننامه اجرایی قانون حضور نمایندگان نامزدهای ریاست جمهوری در شعب اخذ رأی
ماده 1- به موجب این قانون هر یک از نامزدهای ریاست جمهوری به تنهایی و یا چند نامزد مشترکاً میتوانند در هر یک از شعب اخذ رأی، اماکن استقرار دستگاه شمارشگر رایانهای آرا و هیأتهای اجرایی شهرستانها و بخشها یک نفر نماینده داشته باشند. نمایندگان نامزدها میتوانند در شعب اخذ رأی (ثابت و سیار) و اماکن استقرار دستگاه شمارشگر آراء بدون دخالت در انجام وظایف آنها حضور داشته باشند و در صورت مشاهده تخلف، مراتب را کتباً به ناظرین شورای نگهبان و هیأت نظارت شهرستان و استان مربوطه و ستاد انتخابات وزارت کشور اعلام نمایند. حضور نمایندگان هر یک از نامزدها تا پایان اخذ رأی و شمارش و تنظیم صورتجلسات بلامانع است و ممانعت از حضور نمایندگان نامزدها در شعب اخذ رأی، اماکن استقرار دستگاه شمارشگر ممنوع بوده و جرم محسوب میگردد و متخلف به مجازات مقرر شده در تبصره ماده (93) قانون انتخابات ریاست جمهوری محکوم خواهد شد.
مسؤولین شعب اخذ رأی موظفاند از حضور افراد غیر مسؤول در شعب اخذ رأی (افرادی که در این قانون و قانون انتخابات ریاست جمهوری حضور آنها در شعب اخذ رأی پیشبینی نگردیده است) جلوگیری به عمل آورند، تخلف از این موضوع جرم محسوب میگردد و متخلف به مجازات مقرر شده در ماده (88) قانون انتخابات ریاست جمهوری محکوم خواهد شد.
ماده 2- از زمان انتشار اسامی نامزدها تا یک هفته قبل از شروع اخذ رأی هر یک از نامزدهای ریاست جمهوری در صورت تمایل به داشتن ستاد تبلیغاتی موظف است مسؤول ستاد تبلیغات انتخاباتی خود را در شهرستان به صورت کتبی به فرمانداری همان شهرستان معرفی نماید.
ماده 3- درصورتیکه نامزدهای ریاست جمهوری مسؤولان ستادهای انتخابات خود را در شهرستان همراه با نمونه امضا و تفویض اختیار به فرمانداری معرفی کرده باشند، مسؤولان ستادها میتوانند نسبت به معرفی نمایندگان نامزدهای مربوط در محلهای قید شده در ماده 1 این آییننامه اقدام نمایند.
ماده 4- فرماندار/ بخشدار موظف است ساعت و تاریخ تشکیل جلسات هیأت اجرایی شهرستان/ بخش را به اطلاع نمایندگان نامزدها در هیأت اجرایی برساند.
درصورتیکه نامزدهای ریاست جمهوری مسؤولان ستادهای انتخابات خود را در شهرستان همراه با نمونه امضا و تفویض اختیار به فرمانداری معرفی کرده باشند، مسؤولان ستادها میتوانند نسبت به معرفی نمایندگان نامزدهای مربوط در محلهای قید شده در ماده 1 این آییننامه اقدام نمایند.
ماده 5- عدم حضور نمایندگان نامزدها در محلهای قید شده در ماده 1 این آییننامه مانع ادامه روند اجرایی انتخابات نیست.
ماده 6- نمایندگان نامزدها و مسؤولان ستادهای انتخابات آنها در صورت مشاهده تخلف، گزارش خود را به صورت کتبی به ناظران شورای نگهبان و هیأت نظارت شهرستان، استان و ستاد انتخابات کشور اعلام میکنند. ناظران و هیأتهای یاد شده و ستاد انتخابات کشور موظفاند گزارشهای دریافتی را قبل از اتمام مهلت رسیدگی به شکایات (حداکثر سه روز پس از اعلام نتایج انتخابات) در اختیار هیأت اجرایی شهرستان مربوط قرار دهند تا در جلسه مشترک هیأت اجرایی و ناظران شورای نگهبان رسیدگی شود. پس از اتمام مهلت یاد شده، گزارشهای دریافتی به شورای نگهبان ارسال میشود.
ماده 7- کارت یا معرفینامه نمایندگان نامزدها باید شامل مشخصات کامل نماینده و امضای فرماندار و مهر فرمانداری باشد.
ماده 8- کارت یا معرفینامه نمایندگان نامزدها توسط وزارت کشور تهیه و در اختیار فرمانداریها قرار میگیرد تا پس از وصول هزینه صدور به نمایندگان نامزدها تحویل داده شود. هزینه یاد شده توسط وزارت کشور به شرح زیر محاسبه میشود و نامزد یا مسؤول ستاد انتخابات وی موظف است مبلغ آن را به عنوان درآمدهای عمومی دولت به حساب خزانه واریز و رسید آن را به فرمانداری ارایه نماید.
کل مبلغ هزینه شده برای واریز به حساب خزانه = تعداد نماینده معرفی شده [هزینه خدمات صدور و ارائه یک کارت یا معرفینامه حداکثر برابر با مبلغ تمام شده تهیه یک کارت یا معرفینامه + هزینه چاپ یک کارت یا معرفینامه]
تبصره- تأمین نیازهای مورد تقاضای هر یک از نمایندگان نامزدها و مسؤولان ستادهای انتخابات وی به عهده نامزد مربوط میباشد و وزارت کشور از این بابت هیچگونه تکلیفی بر عهده ندارد.
ماده 9- نامزدها میتوانند برای حضور در بیش از یک شعبه اخذ رأی یک نماینده معرفی کنند ولی عدم حضور وی مانع از شمارش آرا و سایر اقدامات قانونی نیست
رئیسجمهوری جدید چه وقت مشخص میشود؟
شورای نگهبان ظرف یک هفته و در صورت ضرورت حداکثر 10 روز پس از دریافت نتیجه انتخابات ریاست جمهوری نظر قطعی خود را نسبت به انتخابات انجام شده به وزارت کشور اعلام خواهد کرد.
در این مدت نامزدهای انتخاب و افرادی که از نحوه برگزاری انتخابات شکایتی دارند، فرصت خواهند داشت تا شکایت خود را به شورای نگهبان و مراجع قضایی اعلام کنند.
پس از تأیید نتیجه انتخابات از سوی شورای نگهبان اعتبارنامه رئیسجمهوری منتخب توسط شورای نگهبان تنظیم میشود و رهبر ایران طی حکمی که رئیسجمهور پیشین آن را قرائت میکند، رأی مردم را در اصطلاح «تنفیذ» میکند.
رئیسجمهوری منتخب پس از مراسم تحلیف در مجلس شورای اسلامی، کار خود را آغاز میکند.
دوره جدید ریاست جمهوری در ایران به مدت چهار سال آغاز میشود.
منبع: حقوق تبیان