وظایف زن و شوهر نسبت به یکدیگر

وظایف زن و شوهر نسبت به یکدیگر

ذات حق‌تعالی زن و مرد را از جهت جسمی و روحی به‌گونه‌ای آفرید که بدون هر یک نه پیدایش و بقای آنان امکان‌پذیر است و نه نیازهای جسمی و روحی هر یک، بدون دیگری به‌طور کامل برآورده می‌شود و نه تکامل روحی و دینی هر یک به‌صورت فردی و اجتماعی امکان‌پذیر می‌باشند. گویا هر یک پاره‌ای از یک موجود کامل‌اند و بدون هم ناقص و نسبت به هم مکمل‌اند.

خدای متعال با توجه به آفرینش آن‌چنانی زن و مرد و تفاوتهای روحی و جسمی آن دو، حقوق و تکالیف زناشویی و خانوادگی خاصی به صورت مشترک و خاص برای هر یک قرار داده است تا تأمین‌کننده نیازهای دنیوی و اخروی هر یک به صورت کامل
باشد.

این حقوق و تکالیف از سه نگاه: فقهی، اخلاقی و حقوقی مد نظر عالمان دین بوده است که در این‌جا چون سؤال از وظایف حقوقی زن در قبال شوهر است و از آن‌جا که وظایف اخلاقی هم روح، مکمل و ضامن وظایف قانونی‌اند و وظایف فقهی هم فرق چندان زیادی با وظایف حقوقی و قانونی زن ندارد، به اختصار به بیان این حقوق و تکالیف از نظر اخلاقی و حقوقی می‌پردازیم.

وظایف اخلاقی

وظایف اخلاقی زن به زبان روایات در دو بخش ارزش و اهمیت وظایف شوهرداری و خود وظایف طرح می‌شود:

1- ارزش و اهمیت شوهرداری

الف. پیامبر خدا (ص) فرمود: «اگر سجده کردن برای غیر خدا جایز بود، هر آیینه به زن دستور می‌دادم که به شوهرش سجده کند».

ب. «حق شوهر بر زن، از هر حق دیگری بیشتر و برتر است».

ج. «جهاد زن، تحمل او بر آزارهای شوهر است».

د. «زن نباید شوهرش را غضبناک کند و لو شوهرش او را آزرده باشد».

هـ. «زنی که شوهرش از او ناراضی باشد، ‌اعمال او مورد قبول واقع نمی‌شود».

و. «زنی که قدردان شوهرش نباشد، ثوابی برای اعمال او نیست».

2- وظایف اخلاقی شوهرداری

الف. «زن نباید میل و نظر به غیر شوهرش داشته باشد و الاّ نزد خدا زناکار محسوب می‌شود».

ب. «زن باید پاسخ‌گوی نیازهای جسمی و بهره‌های شهوی مرد و لو در پشت پالان شتر باشد و هر بامداد و شامگاه در صورت درخواست مرد، خود را بر او عرضه کند و الاّ مورد لعن فرشتگان خواهد بود».

ج. «زن بدون اجازه شوهرش، نباید روزه مستحبی بگیرد. بدیهی است این از باب مثال است و الاّ هر امر مستحبی این‌گونه خواهد بود».

د. «طولانی شدن نماز زن، نباید مانع پاسخ‌گویی سریع نیازهای مرد باشد».

هـ. «زن نباید، بدون اجازه شوهرش، چیزی ولو صدقه،‌ به کسی بدهد».

ح. «زن بدون اجازه شوهرش، نباید از خانه بیرون برود و الاّ مورد لعن فرشتگان آسمان و زمین و فرشتگان رحمت و غضب خواهد بود».

ط. «زن آرایش و نمایش برای شوهرش نماید و برای غیر شوهرش بوی خوش استفاده نکند و الاّ نماز او موردقبول واقع نمی‌شود».

وظایف حقوقی و قانونی

وظایف حقوقی و قانونی زن به دو صورت وظایف مشترک زن و مرد و وظایف مختص زن بیان می‌شود:

الف. وظایف مشترک

1- حسن معاشرت: زن و مرد وظیفه دارند در زندگی مشترک خانوادگی و زناشویی، نسبت به هم خوش‌رفتار، خوش‌رو و خوش‌گو باشند و از هرگونه بدرفتاری، ترش‌رویی و بدگویی دوری نمایند، مگر این‌که عذر شرعی، قانونی و عرفی داشته
باشند.

2- معاضدت (همکاری): زن و مرد باید در پیشبرد و تحکیم زندگی خانوادگی، همکاری و همراهی داشته باشند و معیار این همکاری هم بنا بر انتظار عرف و فرهنگ زمان و مکان و موقعیت آن دو است. از باب نمونه،‌ اگر عرف خانه‌داری، بچه‌داری، شیردهی بچه را به عهده زن می‌داند و کارهای بیرون خانه را به عهده مرد می‌داند، ‌هر دو در این امور محوله،‌ همکاری
نمایند.

3- تربیت فرزند: زن و مرد، هر دو موظف‌اند در حد توانایی و مقتضای عرف زمان و مکان و موقعیت در رشد و پرورش فرزند، کوشش نمایند.

4- وفاداری: زن و مرد نباید رابطه نامشروع با فرد دیگری داشته باشند.

ب. وظایف مختص زن نسبت به مرد

1- پذیرش ریاست شوهر: اگر در زندگی زناشویی و خانوادگی مشکلی و مسأله‌ای پیش آمد، حل آن با نظر نهایی شوهر است. ‌البته این وظیفه شوهر، نباید خارج از حسن معاشرت و معاضدت،‌ شرع و قانون باشد و باعث سوءاستفاده شوهر شود.

2- تمکین زن نسبت به مرد: زن باید در نزدیکی جنسی و دیگر بهره‌های شهوی مرد با او، حالت پذیرش و آمادگی در حد توانایی جسمی و روحی، بنابر انتظار عرف داشته باشد. مگر این‌که دارای عذر شرعی و قانونی مثل مریضی و … باشد.

3- تبعیت از مرد در محل اقامتگاه و مسکن، مگر این‌که این اختیار را شوهر به زن واگذار کرده باشد و یا خلاف شأن اجتماعی زن باشد و یا ضرر جانی و جسمی برای زن داشته باشد.

4- تبعیت از مرد، در خروج از منزل و ورود دیگران به منزل،‌ در حد عرف، مگر این‌که برای انجام تکالیف دینی؛ مثل حج واجب و یا برای انجام مداوا، یا ماندن در خانه ضرر جانی، بدنی و شرافتی، ‌برای زن داشته باشد.

5- تبعیت از مرد در اصل شاغل بودن و نوع شغل، درصورتی‌که خلاف انتظار عرف زمان، مکان و موقعیت و جنسیت زن و مرد باشد.

تا این‌جا وظایف و مسؤولیت زن در قبال شوهر به طور اختصار بیان شد. در ادامه به تناسب به صورت فشرده تعهدات شوهر در برابر زن بیان می‌شود.

وظایف مردان در برابر زنان

وظایف مرد نسبت به زن، در دو بخش وظایف اخلاقی و وظایف حقوقی بیان می‌شود.

الف. وظایف اخلاقی از نظر روایات؛ در دو بخش ارزش رفتار نیکو با زنان و الزامات رفتاری با آنان بیان می‌شود:

یک. ارزش رفتار نیکو با زنان:

1- دوستی با زنان از اخلاق انبیا بود.

2- اظهار دوستی با زنان، هرگز از یاد آنان نمی‌رود.

3- گذشت و بخشش نسبت به زنان، اگر رفتار بدی را مرتکب شدند.

4- خوش‌رویی و خوش‌رفتاری با زنان.

5- بهترین مردان در نزد ذات حق‌تعالی،‌ کسی است که بهترین رفتار را با زنان خود داشته باشند.

6- محبوب‌ترین مردان، کسی است که بیشترین نیکی را نسبت به زن خود نماید.

7- ترس از ذات حق‌تعالی که مبادا، حق زن خود را بجا نیآورد.

دو. الزامات اخلاقی

1- نگاه به زن به‌عنوان گل باشد نه خدمت کار تا طراوت و شادابی آن حفظ شود و کاری فراتر از حد متعارف، از زن خواسته نشود.

2- تهیه وسایل بیشتر و بهتر زندگی تزیینی، پوشاکی، خوراکی، به ویژه در ایام عید.

3- مشورت با زن در امور مهمه زندگی.

4- رعایت اخلاق و حقوق هم بستری با زن.

ب. وظایف حقوقی

این وظایف به دو صورت مشترک و خصوصی می‌باشد که قسم اوّل آن در وظایف حقوقی مشترک زن و مرد گذشت.

وظایف حقوقی مختص مرد نسبت به زن

الف. وظایف مالی و پرداخت نفقه

1- تهیه غذا، در حد متعارف زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.

2- تهیه پوشاک، در حد متعارف زمان،‌ مکان و موقعیت متناسب زن.

3- تهیه وسایل آرایشی و تزیینی، در حد متعارف زمان،‌ مکان و موقعیت متناسب زن.

4- تهیه مسکن،‌ در حد متعارف زمان، مکان و موقعیت متناسب زن.

5- تهیه لوازم منزل در حد متناسب زمان،‌ مکان و موقعیت متناسب زن.

6- تهیه خدمتکار، اگر شأن اجتماعی و خانوادگی زن اقتضا دارد و یا اگر مریض است.

7- مداوای بیماری زن، ‌اگر زن مریض شد.

ب. وظایف زناشویی و هم‌بستری مرد، نسبت به زن

قانون در این مورد ساکت است و به عبارت حسن معاشرت اکتفا کرده است.

اما فقها در دو قسمت؛ به این بحث پرداخته‌اند:

1- حق زن بر شوهر این است که اگر زن باکره است، پس از عروسی، ‌هفت شب را نزد او بماند و اگر ثبیه باشد سه شب و پس از آن اگر دارای یک زن است،‌ باید هر چهار شب یک‌شب نزد او بماند و سه شب دیگر آزاد است و هرگاه دارای چند زن است، باید نزد هر یک‌شبی را از چهار شب بگذراند.

2- نزدیکی جنسی: شوهر مکلف است، هر چهار ماه یک‌بار با زن خود نزدیکی جنسی نماید و این از حقوق زن محسوب می‌شود.
منبع: اسلام کوئست