هزینه دادرسی

خاطرات و تجربیات قضایی(9)

هزینه دادرسی

سید روح الله مصطفی نژاد موسوی- رئیس شعبه 102 کیفری دو دماوند

یادم هست استادی در دانشگاه نظری در مورد هزینه دادرسی در کشورهای دیگر گفته بودند که بسیار نظر جالبی بود و شنیدن آن خالی از لطف نخواهد بود.

ایشان می‌فرمودند اصولاً مراجعه به دادگاه و دادخواهی حق هر فردی است و حکومت نیز مکلف است زمینه دستیابی به این حق را برای همگان به بهترین نحو فراهم کند. یکی از زمینه‌های دستیابی به این حق مجانی بودن دادخواهی و رسیدگی می‌باشد. در کشورهای دیگر، مراجعه بدوی به دادگاه برای همگان فراهم و ظاهراً دسترسی به آن نیز مجانی است. روش آنها در مواجهه با هزینه دادرسی بر یک اصلی استوار است و آن این است که وقتی کسی به دادگاه مراجعه می‌کند چه حاکم بشود چه محکوم باید به رأی دادگاه تمکین کند. هر کس که به دستگاه قضایی در مرحله بدوی بی‌اعتماد است و رأی را به ضرر خود می‌داند می‌تواند به این رأی اعتراض بکند. ولی اعتراض به رأی دادگاه مجانی نیست؛ یعنی هزینه بی‌اعتمادی به سیستم قضایی را باید از جیب خودش بدهد. لذا تجدیدنظرخواهی دارای هزینه دادرسی نسبتاً گرانی است. جالب‌تر این‌که شما امکان مراجعه به دادگاه بالاتر را برای اعتراض به رأی دادگاه تجدیدنظر نیز دارید ولی باید بدانید که هزینه تجدیدنظرخواهی، این دفعه از دفعه قبلی بسیار بیش‌تر است و نتیجه عدم اعتماد و عدم تمکین به رأی را باید مجدداً از جیب مبارک پرداخت کنید.

این شیوه برخورد چند نتیجه منطقی دارد. اول این‌که همگان به‌صورت مجانی امکان دادخواهی دارند. دوم این‌که طرفین سعی می‌کنند تمام تلاش خود را به کار ببرند تا در مرحله بدوی پیروز شوند و برای این امر از وکلای متبحر استفاده می‌کنند و وکلا نیز سعی می‌کنند بهترین کارشان را ارائه بدهند و از ارائه دادخواست ناقص یا شکایتی که امکان پیروزی در آن کم است خودداری بکنند. سوم این‌که مراحل رسیدگی کمتر می‌شود و همگان متوسل به دادگاه تجدیدنظر نمی‌شوند؛ و چهارم این‌که این رویکرد، فرهنگ عمومی را در پذیرش آرای دادگاه بالا می‌برد؛ و نهایتاً این‌که آمار پرونده‌ها نسبت به مرحله بدوی در مراحل بالاتر بسیار کمتر و کمتر می‌شود.

حال با این رویکرد به شیوه اخذ هزینه دادرسی در کشور ما نگاهی بیاندازید و ببینید اصول حاکم بر دریافت هزینه دادرسی در محاکم ما چگونه است و بر چه اصولی استوار می‌باشد.

موفق باشید.