نهادها و سازمانها پیشگیری از سرقت علمی را در اولویت قرار دهند

رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران

نهادها و سازمانها پیشگیری از سرقت علمی را در اولویت قرار دهند

حمید علیدوستی با بیان این‌که اخلاق باید با علم،‌ پژوهش و فناوری دیده شود، اظهار داشت: سیاست‌گذاران در آموزش‌ عالی و پژوهش و فناوری کشور، نقشی کلیدی در این زمینه دارند.

وی افزود: زیرساختهای حقوقی نمی‌توانند در این زمینه گره چندانی را بگشایند. کشور ما زیرساختهای حقوقی گسترده‌ای برای پاره‌ای ناراستیها دارد که نتوانسته‌اند کارکرد خوبی از خود نشان دهند.

 رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران با بیان این‌که باید اخلاق را در علم و پژوهش پیش از قانون اصلاح کرد، گفت: این چالش پیچیده نیاز به راهکاری پیچیده دارد که در این راهکار، زیرساخت حقوقی در پایان است. علیدوستی با اشاره به نمونه‌های بسیاری از بدرفتاری علمی در کشور گفت: در این زمینه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران تنها می‌تواند در کاهش برخی از آنها کمک کند که برجسته‌ترین آنها، «سایه نویسی» و «همانند نویسی» است. از آنجایی‌که این پژوهشگاه سالهاست که پیشنهادها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها را ثبت و فایل تمام متن آنها را دریافت می‌کند، می‌تواند بخشی از این راه‌حل را ارائه کند.

وی با بیان این‌که رویارویی با بدرفتاری علمی باید از سوی عرضه به‌سوی تقاضا برود، بیان داشت: مدرک‌گرایی، بیکاری دانش‌آموختگان، آیین‌نامه‌های ترفیع و ارتقای اعضای هیأت‌علمی، اقتصاد آموزش عالی، راه‌اندازی بدون مطالعه مؤسسه‌های آموزش عالی، پذیرش بی‌رویه دانشجو و بسیاری دیگر از عوامل بدرفتاریهای علمی هستند.

علیدوستی از تلاش پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات جهاد دانشگاهی در برگزاری همایش بررسی راهکارهای پیشگیری از سرقتهای علمی تقدیر کرد و گفت: بخشی از بدرفتاریهای علمی، سایه نویسی و همانند نویسی هستند. از آنجایی‌که کار سایه نویسان به‌طورمعمول با کپی‌برداری انجام می‌شود، نخست باید پوشش اطلاعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها در «پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج)» با همکاری دانشگاهها و پژوهشگاهها، کامل و دسترسی به آنها آزاد شود.

وی خاطرنشان کرد: به‌این‌ترتیب، همگان اعم از استادان تا دانشجویان و داوران خواهند توانست به‌آسانی از کارهای پیشین آگاهی یابند و اگر سایه نویسی انجام‌شده باشد، به آن پی برند. دوم این‌که دانشگاهها و پژوهشگاهها پیش از تصویب پیشنهادی پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها از اصالت آنها با جست‌وجو در پایگاه اطلاعات علمی ایران (گنج) یا پرسش از «سامانه پیشینه پژوهش» اطمینان یابند.

رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران ادامه داد: سوم، دانشگاهها و پژوهشگاهها در جریان نگارش پیشنهاده، پایان‌نامه و رساله، اصالت نوشتارها را در «سامانه همانند جو» بررسی کنند. این سه راهکار می‌تواند در تعامل و همکاری پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران با دانشگاهها و پژوهشگاهها بخشی از این مسأله را مرتفع کند.

علیدوستی خاطرنشان کرد: در بسیاری از کشورها نیز چنین ابزارهایی سالهاست که به کار می‌رود و دستاوردهای بسیار خوبی هم در کاهش بدرفتاری علمی داشته است. منبع: میزان