ابوالاسود دوئلی، مردی شاعر، سیاستمدار و ادیب بود که علم نحو را با راهنمائی امام علی‏ علیه‌السلام تدوین کرد و قرآن را اِعراب گذاری و نقطه گذاری نمود و در دوران حکومت خلیفه دوم به بصره هجرت کرد. [1]
او تنها قاضی حکومت علی‏ علیه‌السلام بود که درهمان روز اوّل قضاوت عزل شد،
چون فرمان عزل را دریافت کرد خدمت حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه‌السلام آمد و گفت:

به خدا قسم نه خیانت کرده‌ام و نه به خیانت متّهم شدم، چرا مرا عزل کردی؟
امام علی‏ علیه‌السلام پاسخ داد:
درست می‌گویی و تو مردی امین و با ایمانی،
امّا بازرسان من اطلاع داده‏اند که چون طرفین دعوی به محکمه می‏آیند، تو بلندتر از ایشان سخن می‌گویی و دُرشتی در گفتار داری. [2]
یعنی تنها ایمان و سیاست کافی نیست، بلکه قاضی باید اخلاق اجتماعی را در برخورد با مردم رعایت کند.
و دیگر آنکه چقدر حضرت امیرالمؤمنین‏ علیه‌السلام به امور قضاوت حسّاس بود که بازرسان آن حضرت دقیقاً همه جا حضور داشته و رفتار قضات را کنترل و گزارش می‏دادند.
ممکن است فردی لیاقت دیگر مدیریت‏های کشور را داشته باشد اما برای قضاوت مناسب نباشد.
پی‌نوشتها:
[1] و در عصر حکومت عمر بن عبدالعزیز در سن 85 سالگی در گذشت. (اعیان الشیعه ج 7 ص 403)
[2] معالم القربه، ص 203.
منبع: پایگاه جامع عاشورا