رویه شورای نگهبان در خصوص اصول و ضوابط حاکم بر ابتکار قانون

رویه شورای نگهبان در خصوص اصول و ضوابط حاکم بر ابتکار قانون

نویسندگان: عباسعلی کدخدایی و محمدامین ابریشمی راد

چکیده

تبیین و بررسی اصول و ضوابط مستنبط از رویه شورای نگهبان در زمینه ابتکار قانون، علاوه بر ثمرات نظری،‌ می‌تواند قانون‌گذار عادی را با رویکرد این شورا در زمینه موضوع ابتکار قانون آشنا کند و از طرفی زمینه اصلاح رویه‌های شورای نگهبان را فراهم سازد. از این‌رو، در این مقاله تلاش شد تا این ضوابط در قالب پژوهشی توصیفی- تحلیلی، تبیین و ارزیابی شود.

با بررسی رویه شورای نگهبان مشخص شد که اصول و ضوابط حاکم بر ابتکار قانون به چهار دسته قابل تقسیم‌اند: اولاً) طرق ابتکار قانون منحصر به موارد مصرح در قانون اساسی است؛ ثانیاً) به‌موجب رویه اخیر شورا، ابتکار قانون به‌درستی یک حق و امتیاز قانونی دانسته شده و از این نظر جنبه اختیاری دارد؛ هرچند شورا در خصوص لوایح قضایی بر این امر نظارت خوبی نداشته است؛ ثالثاً) رعایت آن دسته از تشریفات قانونی که از قانون اساسی قابل استنباط‌اند، در فرایند ابتکار قانون لازم است و توسط شورای نگهبان مورد نظارت قرار می‌گیرد؛ اما شورا در مقام نظارت بر طی تشریفات قانونی مقرر در آیین‌نامه‌ی داخلی مجلس تاکنون نقش فعالی نداشته است؛ رابعاً) ابتکار قانون در حوزه‌های خاص، تخصصی است و علاوه بر اینکه تنها مرجع مشخص‌شده می‌تواند این ابتکار را انجام دهد، حدود ابتکار در این موارد مقید به حوزه صلاحیت است.

کلیدواژگان: ابتکار قانون، شورای نگهبان، شورای عالی استانها، طرح، لایحه، لوایح قضایی

فصلنامه دانش حقوق عمومی (بررسیهای حقوق عمومی سابق) شماره 13 بهار 1395