رابطه‌ی قسط و ازهم‌گسستگی پیوندهای خانوادگی
رابطه‌ی قسط و ازهم‌گسستگی پیوندهای خانوادگی
رابطه‌ی قسط و ازهم‌گسستگی پیوندهای خانوادگی
زندگیهایی که قسطی شروع می‌شوند و ادامه می‌یابند هرچند امروز در فرهنگ جامعه ایرانی عادی شده اما باید دید که این زندگیها چقدر می‌توانند در معرض آسیب قرار گیرند.
ناصر جعفر زاده: این روزها همه‌چیز را از گوشی تلفن همراه گرفته تا تلویزیون، یخچال، اتومبیل و حتی کت‌وشلوار را می‌توان به‌صورت قسطی خرید. یک دسته‌چک از خودتان یا از بستگان و دوستان کافی است تا شما صاحب کالای دلخواهتان شوید.
گرایش به خرید قسطی از زمانی رواج یافت که تجمل‌گرایی و مصرف روزافزون به‌صورت یک ارزش بدون جایگزین در جامعه تبدیل شد. مصرفی شدن، خیلی سریع اتفاق می‌افتد و به‌ویژه در فرهنگ ایرانی با آموزه‌های تربیتی خاص باید بسیار مراقب بود تا مصرف‌گرایی منجر به فراموشی ریشه‌های سنتی ساده زیستی و قناعت شود. در جامعه مصرفی، لباسهای ساده و معمولی به مارکهای خارجی مزین می‌شوند، اتومبیلهای گران‌قیمت در خیابانهای شهر تردد می‌کنند و تمکن مالی و قدرت خرید به عاملی برای ارتقا در مراتب اجتماعی تبدیل می‌شود اما دراین میان بسیاری از مردم که توانایی همراه شدن با موج جدید را ندارند گاه احساس سرخوردگی می‌کنند غلبه فرهنگ مادی آن‌قدر عمیق است که به مهم‌ترین عنصر در وجه متمایز آنها تبدیل شود.
جامعه شناسان یکی از راه‌های رسیدن به اهداف مطلوب را وقتی راه‌های معمولی پاسخگو نیستند خلق روشهای جدید می‌دانند، در همین راستا خانواده‌های کم‌درآمد نا گریز برای دستیابی به کالاهایی که در یک فرهنگ مصرفی به‌صورت نیازهای کاذب اما ضروری درآمده تن به خرید قسطی می‌دهند و ازاین‌رو است که شاهد رشد فزاینده خریدوفروش اقساطی هستیم.
چشم‌وهم‌چشمی خانواده‌ها در ماراتن خرید به‌ویژه در میان زوجهای جوان هم براین گرایش تأثیر گذاشته است. از سوی دیگر شرکتهای تولیدی داخلی و بین‌المللی هم از این روش خریدوفروش به منافع زیادی می‌رسند و در پاره‌ای موارد اجناس خود را بدون پیش‌پرداخت یا با پیش‌پرداخت اندک در اختیار مشتریان قرار می‌دهند حالا دیگر کمتر خانواده‌ای را می‌توان یافت که زیر بار قسط وسایل لوکس آشپزخانه یا اتومبیل گران‌قیمت نباشد. شهریه دانشگاه هم امروزه به‌صورت قسطی درآمده و جوانانی که هیچ منبع درآمدی ندارند برای تأمین هزینه‌های شهریه به زندگی قسطی عادت کرده‌اند. از مهرهای قسطی که بگذریم ازدواجهای قسطی بلایی است که جوانان را از ابتدای زندگی پایبند پرداخت اقساط وام ازدواج و سایر وامها برای تأمین هزینه‌های جهیزیه و عروسی کرده است اگر به اطراف خودمان خوب نگاه کنیم در منزل ما بسیاری از کالاها قسطی است.
دولتها شهروندان را به خرید قسطی تشویق می‌کنند
یک شهروند تهرانی که برای خرید جهیزیه دخترش به فروشگاهی در خیابان شریعتی مراجعه کرده معتقد است خرید کالاهای قسطی صرفه بیشتری دارد چون پرداخت نقدی کالاها به اقتصاد خانواده فشار می‌آورد، اما خرید قسطی به افراد اجازه می‌دهد با پرداخت مبلغی اندک به بسیاری از کالاهای موردنیاز خود دست یابند.
این در حالی است که اقتصاددانان معتقدند وابسته شدن خانواده‌ها به زندگی قسطی موجب مخدوش شدن برنامه‌های بلندمدت خانواده می‌شود و کنترل آنها را بر سرنوشت اقتصادی‌شان با اشکالاتی مواجه می‌کند دراین زمینه غلامحسین بزرگ‌منش، کارشناس امور پولی و بانکی معتقد است خرید قسطی نمی‌تواند فی‌نفسه امری نامطلوب باشد کما اینکه در زمان رکود اقتصادی که نیاز به بالا بردن مصرف و گردش پول ضروری است، دولتها با ایجاد زمینه‌های خرید قسطی مردم را به این نوع معاملات تشویق می‌کنند؛ اما مشکل هنگامی به وجود می‌آید که میزان اقساط ماهانه با توانایی پرداخت آن از سوی شخص، همخوانی نداشته باشد خانواده‌ها باید در خریدهای خود به‌گونه‌ای محتاطانه عمل کنند تا در صورت کم شدن میزان درآمد، توانایی بازپرداخت اقساط را از دست ندهند.
این کارشناس پول و بانک همچنین به زوجهای جوان توصیه می‌کند با چشم‌بسته به خریدهای کلان اقدام نکنند و همواره توان اقتصادی خود را در نظر داشته باشند و با توجه به اینکه نیازهای انسان نامحدود است خود را در دام زندگی قسطی گرفتار نکنند. اگرچه زندگی قسطی تنها به اقشار محروم جامعه محدود نمی‌شود اما علل روی آوردن افراد به این سبک زندگی در میان اقشار مختلف متفاوت است.
زندگیهای قسطی و چکی در حالی افزایش می‌یابد و خانواده‌ها را در گرداب خود فرومی‌برد که کارشناسان مشاوره و روانشناسان معتقدند استرسهای ناشی از پر کردن حساب بانکی، پاس کردن چک یا بازپرداخت اقساط وام برای اجناس خریداری‌شده به‌قدری بر افراد و اعضای خانواده فشار روانی وارد می‌کند که توانایی تصمیم‌گیریهای حساس و سرنوشت‌ساز در زندگی فردی و خانوادگی را از آنها سلب می‌کند.
سست شدن پیوندهای خانوادگی زیر بار فشارهای زندگی قسطی
ناصر نوربخش، جامعه‌شناس می‌گوید: بحرانهای عصبی، افسردگی و اختلالات روانی نتیجه تحمل قسطهای سنگین در زندگی است، درواقع تجملات و زرق‌وبرقهای کاذب برای جوانان وقتی به دنیای واقعی زندگی بازمی‌گردد تبدیل به اضطرابی کشنده می‌شود که لذتهای استفاده از کالاهای خریداری‌شده را از آنها می‌گیرد دردسرهای خرید قسطی علاوه بر آثار اقتصادی روانی بر خانواده‌ها یک اثر ناپسند دیگر در پی دارد که درنتیجه آن امکان برخی سودجوییها را برای بنگاه‌های اقتصادی و فروشگاه‌ها فراهم می‌کند. بسیاری از این فروشندگان کالا و خدمات قسطی برنامه بازپرداخت اقساط را به‌گونه‌ای برای مشتری تنظیم می‌کنند که خریدار ناچار است علاوه بر مبلغ اصلی آن کالا یا خدمات، مبالغی هم برای جبران سود آن بپردازد. کمتر فروشنده‌ای هست که کالایی را بدون سود اضافی به‌صورت اقساط واگذار کند این مقدار سود گاه آن‌چنان زیاد می‌شود که خریدار ناچار است تا چند برابر مبلغ اصلی را بپردازد.
وی می‌افزاید: می‌توان به این مسأله از زاویه دیگری نگاه کرد. فکر کنید خانواده‌ای به دلیل نداشتن توان مالی بالا قادر به رقابت با دیگر بستگان و فامیل برای داشتن زندگی ایدئال از نگاه مادی گرایانه نباشد دراین صورت فشارهای روانی بسیاری بر آن خانواده وارد می‌شود که در برخی مواقع افراد تحمل آن را به‌واسطه زخم‌زبانها و حرفهایی که می‌شنوند ندارند. همین مسأله سرآغاز اختلافات خانوادگی میان زن و شوهر و درنتیجه افزایش احتمال طلاق می‌شود.
وی افزود: باید پذیرفت در بیشتر خانواده‌های امروزی باوجودآنکه زن پا به‌پای مرد مشغول به کار و تلاش است اما بر اساس قانون و عرف بار مالی و مخارج و هزینه‌های زندگی بر عهده مرد است حال اگر در طول یک ماه اقساط کوتاه و بلندمدت به سایر مخارج خانوادگی اضافه شود باعث می‌شود مرد خارج از توان جسمانی و روانی خود به شغلهای دیگری روی آورد از سوی دیگر اگر فشار روانی سررسید موعد اقساط کالاهای خریداری‌شده با اتفاقات غیرقابل‌پیش‌بینی دیگری مانند بروز بیماری، بیکاری و … روبه‌رو شود باعث خواهد شد مرد خانواده دیگر توان ادامه زندگی و از همه مهم‌تر تأمین مخارج آن را از دست بدهد و دراین شرایط است که مسائل اقتصادی فاتحه یک زندگی سالم خانوادگی را خواهد خواند. منبع: مهر