دفاع فرهنگی در نظام عدالت کیفری ایران و آمریکا

دفاع فرهنگی در نظام عدالت کیفری ایران و آمریکا

نویسنده: مهدی هوشیار

چکیده

یکی از دفاعهای نوظهور در عرصه حقوق دفاعی متهمان وابسته به گروههای اقلیت، دفاع فرهنگی است که به موجب آن، متهم در دفاع از اتهام انتسابی، به هنجارهای فرهنگی و آداب‌ورسوم گروهی استناد می‌ کند که در وقوع جرم مؤثر بوده است. رفتارهای اقلیتها بر اساس هنجارهای خودی شکل می ‌گیرد که با مبانی ایدئولوژیکی، فرهنگی و اجتماعی اکثریت سازگار نیست. از این‌رو، نحوه رو اداری یا تقابل گروه اکثریت با اقلیت در باب پذیرش یا رد فرهنگ متفاوت از اهمیت برخوردار است. در نظام کیفری آمریکا، دفاع فرهنگی به عنوان یک دفاع رسمی در عداد سایر ادله قانونی مورد پذیرش قرار نگرفته و موجب اباحه جرم یا معافیت کامل از کیفر نمی‌ شود، اما در نوع و میزان مجازات مرتکب مؤثر است. در نظام کیفری ایران، رویکرد چشم‌-پوشی بر تفاوتهای فرهنگی و عدم پذیرش دلیل فرهنگی حاکم است. در مقاله حاضر با بررسی و نقد رویکردهای افراطی (پذیرش رسمی دفاع فرهنگی) و تفریطی (انکار دفاع فرهنگی)، رویکرد بینابین مورد پذیرش قرارگرفته که بر اساس آن دفاع فرهنگی تأثیری در زوال عنوان مجرمانه ندارد، ولی می ‌تواند در نوع و میزان مجازات مرتکب و بهره ‌مندی وی از مکانیزمهای ارفاقی و تشویقی مانند، تعلیق تعقیب و تعلیق اجرای مجازات مؤثر باشد.

کلیدواژگان: اقلیتها، حقوق دفاعی، دفاع فرهنگی، برابری در مقابل قانون، حقوق کیفری

پژوهشنامه حقوق کیفری شماره 14 پاییز و زمستان 1395