دعاوی جزایر مارشال علیه دولتهای دارای تسلیحات هسته‌ای رد شد

دعاوی جزایر مارشال علیه دولتهای دارای تسلیحات هسته‌ای رد شد

در 24 آوریل 2014، جزایر مارشال دادخواستهایی جداگانه علیه 5 کشور دارنده سلاح هسته‌ای و عضو معاهده 1968 منع گسترش سلاحهای هسته‌ای (NPT) (ایالات‌متحده آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین) و کشورهای دارای این سلاح که عضو معاهده منع گسترش نیستند (اسراییل، هند، پاکستان، کره شمالی) در دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) ثبت کرده بود و ادعای نقض ماده ششم معاهده از منظر حقوق بین‌الملل عرفی و تخطی دولتها از انجام با حسن نیت تعهدات قانونی‌شان را مطرح کرده بود. لیکن دیوان تنها پرونده‌هایی را ثبت و در تارنمای خود منتشر کرد که علیه کشورهای پذیرنده صلاحیت اجباری دیوان طبق اعلامیه‌های مندرج دربند 2 ماده 36 اساسنامه مطرح‌شده‌اند (بریتانیا، هند و پاکستان) و نه کشورهایی که صلاحیت دیوان نسبت به آنها مبتنی بر پذیرش ضمنی آن است.

سرانجام دیوان امروز پنجم اکتبر 2016 رأی خود در خصوص صلاحیت در مورد این پرونده‌ها را صادر نمود. در هر سه پرونده‌ای که جزایر مارشال علیه دولتهای هند، پاکستان و بریتانیا مطرح کرده بود دیوان به این نتیجه رسید که هیچ اختلاف حقوقی میان طرفین وجود ندارد تا دیوان بتواند به آن رسیدگی بنماید. دیوان اعلام می‌دارد که برای رسیدگی به یک پرونده بایست اختلافی حقوقی آن‌هم در زمان ثبت دعوا وجود داشته باشد، اما در مورد این کشورها نه در دادخواست آنها و نه از رفتار آنها پس از ثبت دعوا این‌گونه استنباط نمی‌شود که میان آنها اختلاف‌نظری در خصوص یک موضوع حقوقی وجود دارد.

جزایر مارشال دراین خصوص به سه موضوع اشاره می‌کند تا نشان دهد که اختلافی وجود دارد، ابتدا به بیانیه‌های صادره خود، دوم به این امر اذعان می‌کند که نفس طرح دعوا و نظریات ارائه‌شده در طول این مدت توسط دولتهای مربوطه نشان‌دهنده اختلاف است و سوم به رفتار این کشورها قبل و بعد از طرح دعوا به‌عنوان منبعی برای اثبات وجود اختلاف استناد می‌نماید.

اما به اعتقاد دیوان، جزایر مارشال هیچ سندی دال بر تبادلات دیپلماتیک دوجانبه یا تماس رسمی و یا مذاکرات دوجانبه این کشور با کشورهای طرف دعوا برای حل این اختلاف ارائه نکرده است. در خصوص دو بیانیه‌ای که جزایر مارشال بدانها استناد کرده دیوان معتقد است که یکی از آنها با عباراتی کلی نگاشته شده و دیگری اگرچه به انتقاد از رفتار کشورهای هسته‌ای پرداخته اما به تعهد مندرج در ماده 6 معاهده منع گسترش که مبنای اصلی طرح دعوا بوده اشاره‌ای نمی‌کند. از همین رو نمی‌توان استدلال کرد و انتظار داشت که آن کشورها از ادعای جزایر مارشال مبنی بر اینکه نقض تعهدی کرده‌اند آگاه بوده باشند.

در خصوص نفس طرح دعوا به‌عنوان دلیلی بر وجود اختلاف، جزایر مارشال به سه پرونده استناد می‌کند، اما دیوان براین عقیده است که در تمام آن سه پرونده، اختلاف حقوقی از قبل به اثبات رسیده بوده است. در مورد رفتار کشورها پیش و پس از طرح دعوا نیز دیوان بیان داشت که رفتار آن کشورها در طول مراحل رسیدگی نمایانگر اختلاف‌نظری نیست و اینکه رأی منفی یا مثبت یک کشور به قطعنامه مجمع عمومی نمی‌تواند به‌تنهایی دلیلی بر وجود اختلاف با کشوری باشد که به گونه دیگری به آن قطعنامه رأی داده است.

لذا دیوان به این نتیجه می‌رسد که میان جزایر مارشال و این سه کشور اختلافی وجود ندارد و بنابراین دیوان صلاحیتی طبق بند دوم ماده 36 اساسنامه نخواهد داشت. از همین رو دیوان از ورود به رسیدگی به دیگر اعتراضات نظیر اثبات قاعده حقوق بین‌الملل عرفی دراین پرونده امتناع می‌نماید.

منبع: موسسه حقوق بین‌الملل پارس