درآمدی بر مفهوم و موازین عرف حقوق اساسی

درآمدی بر مفهوم و موازین عرف حقوق اساسی

نویسنده: خیرالله پروین

چکیده

عرف حقوق اساسی از مهم‌ترین زمینه‌های تکمیل و رفع خلأهای موجود در قانونهای اساسی مدون است و باوجود برخی مخالفتهای اولیه، امروزه درزمینه جایگاه و نقش شاخص و مؤثر آن تردیدی وجود ندارد. ابعاد مهمی از عرف حقوق اساسی تابع نظریه عمومی حاکم بر کارکرد عرف حقوقی است و ازجمله قراین تأییدکننده این امر، می‌توان به ایفای نقش توأمان دو عنصر مادی و معنوی در تکوین و اثرگذاری آن اشاره کرد. درجه اثرگذاری عرف حقوق اساسی و حدود تأثیر آن بر نصوص قانونی موجود، زمینه‌ساز ارائه تقسیم‌بندی مشهوری از این مفهوم شده است که بر اساس آن سه کارکرد تفسیری، تکمیلی و تعدیلی عرف از یکدیگر متمایز شده‌اند. دراین میان، با توجه به برخی مشابهتهای موجود میان فرایند تکوین و تأثیرگذاری رویه قضایی و عرف حقوق اساسی؛ این مشابهتها را می‌توان به‌مثابه مبانی نظریِ توسعه صلاحیت دادگاههای قانون اساسی و عامل مهمی برای فراهم کردن زمینه ایفای نقش مؤثرتر این دادگاهها قلمداد کرد.

کلیدواژگان: تفسیر، حقوق اساسی، عرف، عمومیت، عنصر معنوی

مجله پژوهشهای فقهی؛ سال دوازدهم، شماره 2، تابستان 1395