تاریخچه حقوق بیمه
تاریخچه حقوق بیمه
تاریخچه حقوق بیمه
بیمه مردم در ایران از دوره کیقباد (حدود پنج هزار سال پیش) آغازشده است. دراین دوره اگر کسی دچار آسیب می‌شد باید به او تاوان یا بیمه داده می‌شد که به بیمه تاوان و به بیمه‌شدگان دریغمندان می‌گفتند. پادشاهی کیقباد برابر دوره‌ای است که در ایران پادشاهیهای کوچک (ملوک‌الطوایفی) پدید آمده بود.
ایرانیان در آن زمان دریافتند که زیر یک درفش و یک حکومت مرکزی بودن بسیار بهتر است و در برابر دشمنان یارای مقاومت بیشتری دارند به همین دلیل از میان خود یک شاه انتخاب کردند که بر بقیه حکومت می‌کرد و شاهنشاه خوانده می‌شد. در آن زمان کیقباد نماد شاهی بود که تمام ایران به فرمانش بودند. یکی از این فرمانها پرداخت بیمه به آسیب دیدگان بوده است. در زمان پادشاهی کیقباد اگر کسی دچار آسیب می‌شد یا خانه‌اش آتش می‌گرفت یا کشتزارش با خشک‌سالی بی‌ثمر می‌ماند باید به او تاوان یا بیمه داده می‌شد.
واژه بیمه نخستین بار در منابع فارسی در تحفه العالم عبدالطیف شوشتری به معنای اطمینان دادن به شخص به‌کاررفته است و محمد معین آن را برگرفته از بیما، یک واژه هندی یا اردو، می‌داند. نخستین بار ناصرالدین‌شاه در 1270 خورشیدی امتیازنامه‌ای را با عنوان «تأسیس اداره حمل‌ونقل و سازمان بیمه در ایران» به لازار پولیاکف روسی واگذار کرد که به اجرا درنیامد.
سپس در دوران احمدشاه قاجار به سال 1289 خورشیدی دو بنیاد روسی نادژا و کافکاز مرکوری (به معنای مریخ قفقاز) فعالیتهای بیمه‌ای خود را آغاز کردند.
آرام‌آرام شرکتهای خارجی دیگری در ایران به راه افتاد که تا 25 سال بازار بیمه ایران را در دست داشتند و در سال 1314 دست‌کم 29 شرکت بیمه خارجی در ایران فعالیت داشتند. از میان آنها، دو شرکت اینگستراخ و یورکشایر از همه فعال‌تر بودند و تا پیروزی انقلاب اسلامی به کار پرداختند. در سال 1314 خورشیدی به کوشش الکساندر آقایان و علی‌اکبر داور، شرکت سهامی بیمه ایران با سرمایه دولتی 20 میلیون ریال تشکیل شد.
تا پیش از آن تاریخ هیچ شرکت صد درصد ملی در خاورمیانه و حتی هندوستان وجود نداشت. آغاز به کار شرکت سهامی بیمه ایران خوشایند شرکتهای خارجی نبود و این شرکت با کارشکنیهای بسیاری روبه‌رو شد و شرکتهای خارجی به‌سختی با آن قرارداد بیمه خوداتکایی می‌بستند.
سپس، قانون بیمه در اردیبهشت 1316 خورشیدی به تصویب مجلس شورای ملی رسید و بیمه سازمانهای دولتی به آن شرکت بیمه ایران واگذار شد. هم‌چنین، شرکتهای دولتی موظف شدند 25 درصد از بیمه‌های صادره‌ی خود را در ایران، نزد شرکت سهامی بیمه ایران، بیمه اتکایی کنند. در 29 آبان 1322 خورشیدی قانون بیمه کارگران در مجلس شورای ملی به تصویب رسید. بر پایه ماده‌ی اول این قانون، همه کارخانه‌ها و بنیادهای اقتصادی، بازرگانی، صنعتی و معدنی و هر بنیادی که کارگری را در استخدام دارد، چه دولتی و چه غیردولتی، باید کارگران خود را نزد شرکت سهامی بیمه ایران یا شرکت بیمه داخلی دیگری که دولت مقتضی داند، در برابر رویدادهای ناخواسته‌ای که هنگام پرداختن به کار رخ دهد، بیمه کند.
بین سالهای 1329 تا 1343 خورشیدی 8 شرکت بیمه ایرانی خصوصی بنیان‌گذاری شد و در دولت دکتر مصدق به سال 1331 خورشیدی قانونی برای محدود کردن فعالیت شرکتهای بیمه خارجی تصویب شد. به‌این‌ترتیب، از فعالیت شرکتهای بیمه خارجی کاسته شد و بر شکوفایی شرکتهای بیمه داخلی افزوده شد.
قانون بیمه اجباری و مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری در برابر شخص ثالث در بیست‌ونه دی‌ماه 1347 خورشیدی و قانون بیمه کشاورزان نیز در اسفند همان سال به تصویب رسید. هم‌چنین، در سال 1349 خورشیدی مدرسه عالی بیمه برای پرورش نیروی فنی صنعت بیمه کشور بنیان‌گذاری شد تا افراد کارآزموده در اختیار شرکتهای بیمه درآیند و به هم‌میهنان خود خدمت کنند. با تصویب قانون تأسیس بیمه مرکزی در 30 خرداد 1350 فعالیتهای بیمه‌ای در ایران در نظارت قانونی بیشتری قرار گرفت. این سازمان با سرمایه دولت برای ساماندهی به فعالیتهای بیمه، پشتیبانی از بیمه‌گذاران و بیمه شوندگان و زمینه‌سازی برای شکوفایی بیمه در ایران پی‌ریزی شد.
فعالیتهای این سازمان و رشد اقتصادی ناشی از افزایش قیمت نفت در دهه 1350 خورشیدی به پی‌ریزی چند شرکت بیمه‌ای فعال، ازجمله بیمه تهران، بیمه دانا، بیمه حافظ و بیمه ایران و آمریکا با مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی انجامید. به‌این‌ترتیب بر فعالیتهای بیمه‌ای در ایران افزوده شد و تا پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357، علاوه بر شرکت سهامی بیمه ایران، 13 شرکت بیمه‌ی خصوصی و دو نمایندگی خارجی در صنعت بیمه ایران فعالیت می‌کردند.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، شورای انقلاب در 4 تیرماه 1358 همه شرکتهای بیمه ایرانی را ملی اعلام کرد و بر پایه اصل 44 قانون اساسی، همه‌کاره‌ای بیمه‌ای زیر نظر دولت قرار گرفت. هم‌چنین در سالهای 1360 و 1361، تنها سه شرکت بیمه ایران، آسیا و البرز مجوز صادر کردن بیمه‌نامه را دریافت کردند. سپس در سال 1367 از ادغام ده شرکت بیمه‌ای دیگر، شرکت بیمه دانا پدید آمد. از سال 1373 نیز، شرکت بیمه توسعه صادرات کار خود را آغاز کرد و شمار شرکتهای بیمه به پنج شرکت دولتی رسید. در سال 1381 قانون تأسیس شرکت بیمه غیردولتی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. لذا در سال 1381 شرکت بیمه خصوصی حافظ در منطقه آزاد کیش و در سال 1382 نه شرکت بیمه‌ای خصوصی به نامهای پارسیان، رازی، کارآفرین، توسعه، ملت، سینا، امید، حافظ و امین تأسیس شدند .
منبع؛ وب‌سایت همشهری آنلاین