اولین و مهم‌ترین شرطی که اهل معرفت برای سالکین و مؤمنین دررسیدن به کمال و بلکه انسانیت برمی‌شمارند، موضوع رزق حلال، تأمین معیشت از طریق لقمه حلال و کسب حلال است.
لقمه حرام علاوه براین که بر شخصیت خود فرد اثر سوء می‌گذارد و باعث تاریکی و قساوت قلب می‌شود، بر فرزندان و نسل آدمی نیز همین تأثیر را منتقل می‌نماید.

براى لقمه حرام در روایات آثارى بیان گشته است که به برخى اشاره مى‏نماییم:

عدم استجابت دعاها، عدم قبولى نماز، پذیرفته نشدن اعمال صالح، عدم استشمام بوى بهشت، تضعیف ایمان، اخراج از صیانت الهى، کاهش رزق حلال، خروج از ولایت پیامبر و اهل‌بیت او، حسرت در روز قیامت، لعن ملائکه، کوردلى. در مقابل لقمه حلال هرچند رنگین نباشد، موجب نورانیت دل و استجابت دعا و آمرزش و حفاظت الهى مى‏گردد، (میزان‏الحکمه، ج 2، ص 480)
مال شبهه‏ناک، به مالى گفته مى‏شود که نه علم به حلال بودن آن هست و نه علم به حرام بودن، بلکه احتمال حرمت آن داده مى‏شود، این مال گرچه حرام نیست، اما بهتر است از آن نیز احتراز گردد تا انسان از مفسده‏هاى مذکور در امان ماند.
لقمه حرام معنای گسترده‌ای دارد و منظور از آن خصوص غذا نیست بلکه منظور هر نوع استفاده از چیزی است که از راه موازین شرعی و احکام الهی به دست نیامده باشد، چه از راه دزدی باشد یا رشوه یا کلاه‌برداری یا کم‌کاری یا خمس و زکات ندادن یا بدون اجازه صاحبش دست بردن و تصرف کردن.
البته باید توجه داشت تأثیر لقمه حرام در حد زمینه و اقتضا است نه علت تامه؛ یعنى آن‌که زمینه را براى برخى گرایش‏هاى ناروا فراهم مى‏کند نه آن‌که از انسان سلب اختیار کند.

چه‌بسا فرزندى که از پدر و مادر کافر به وجود مى‏آید ولى راه خیر در پیش مى‏گیرد، چون با اختیار و فطرت خویش به‌سوی کمال حرکت مى‏کند بنابراین شما نیز مى‏توانید با اختیار و معرفت خویش آن نقیصه را جبران کنید. مسلماً مراقبت شما جبران گذشته‏ها را خواهد کرد و خداوند نیز هم آمرزنده است و هم جبران‌کننده. آنچه مسلم است این است که عنصر وراثت در شخصیت انسان مؤثر است اما این تأثیر به حدى نیست که اختیار را از انسان سلب کند بلکه تنها مسیر رسیدن به کمال معنوى را نزدیک یا طولانى مى‏کند. به‌عبارت‌دیگر آهنگ و میزان گرایش به سمت نیکیها و بدیها را کمتر یا افزون‌تر مى‏سازد و درنتیجه کسى که باوجود چنین عواملى راه درست را در پیش گیرد از پاداش افزون‌تری بهره‏مند خواهد شد زیرا با دشوارى و تلاش بیشترى این راه را پیموده است.
با توجه به آیه 27 سوره آل‌عمران که مى‏فرماید:

«تخرج الحى من المیت و تخرج المیت من الحى؛ خداوند زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج مى‏سازد» مى‏توان گفت که وراثت آزادى را از انسان نمى‏گیرد زیرا چه بسا انسانهاى زنده‌دل که از انسانهاى مرده‌دل پدید آیند و برعکس (تفسیر نمونه ذیل آیه)
نکته دیگر این است که آثار وضعی لقمه حرام و مال و غذای مشکوک مربوط به‌صورت علم و آگاهی است و اگر در صورت عدم آگاهی هم اثر وضعی باقی باشد، کم‌رنگ و کم اثر است و با اعمال نیک و نیت خوب و عبادات از بین می‌رو

د – پس در عین حساس بودن و مراقب بودن باید از وسواس و بدبینی و جستجو در این مورد پرهیز کرد و تا زمانی که علم به حرام بودن نداریم از بدبینی و ترتیب اثر دادن پرهیز کنیم.
بنابراین لقمه حلال یا حرام هر دو جزء علت است نه تمام علت لذا گاهی از انسانهای پاک مانند پیامبران و امامان، فرزندان ناشایست به دنیا می‌آیند مانند پسر نوح و جعفر کذاب پسر امام حسن عسکری (ع) و گاهی از افراد ناشایست فرزندان پاکی به دنیا می‌آیند.


برای مطالعه بیشتر درزمینه تأثیر حرام بر انسان ر.ک:
1. نقطه‌های آغاز در اخلاق اسلامی، ص 106
2. معراج السعاده، ص 440
3. میزان الحکمه، ج 2، ص 372

منبع: پایگاه اینترنتی اخلاق و عرفان