بررسی تحولات جرم سیاسی در ایران با نگاهی به قانون جزای فرانسه

بررسی تحولات جرم سیاسی در ایران با نگاهی به قانون جزای فرانسه

پدیدآور: ثنا کاظم پور

مقطع تحصیلی: کارشناسی ارشد

استاد راهنما: حسین فخر

دانشگاه: دانشگاه تبریز

تاریخ دفاع:1395

چکیده

جرم سیاسی یکی از چالش برانگیزترین مفاهیم حقوق کیفری است که در طی ادوار مختلف، حسب میزان پا‌یبندی حکومتها به آزاداندیشی، حقوق سیاسی شهروندان و البته ایدئولوژی حاکم بر جامعه، با واکنشهای کیفری متفاوتی همراه بوده است. هرچند رژیم ارفاقی جرم سیاسی وامدار نظام حقوقی رومی- ژرمنی به‌ویژه کشور فرانسه ‌می‌باشد، لکن در نظام تقنینی این کشور تعریفی کاربردی از جرم سیاسی مشاهده نمی‌شود و تشخیص مصادیق آن مرهون رویه قضایی این کشور است. در نظام کیفری ایران که با اقتباس از نظام حقوقی رومی- ژرمنی، مفهوم جرم سیاسی را وارد ادبیات حقوقی خود نموده است؛ به‌رغم گذشت بیش از یک قرن از حضور این مفهوم و باوجود تلاشهایی که توسط نهاد‌های قانونی مربوطه در طی دو دهه اخیر صورت گرفت، هیچ تعریف رسمی و مشخصی از جرم سیاسی در نظام تقنینی ایران تا همین اواخر وجود نداشت و برخلاف نظام حقوقی فرانسه که رویه قضایی این کشور خلأ قانونی را جبران نموده، در نظام کیفری ایران، با توجه به منطوق اصل 168 قانون اساسی، صرفاً ضابطه قانونی ملاک تعیین این جرایم است. در حال حاضر، با تصویب قانون جرم سیاسی در سال 1395، این ابهام تقنینی تا حدودی رفع گردیده است. هرچند در بادی امر این قانون، به جهت به رسمیت شناختن واقعیت موجود مجرمین سیاسی در نظام کیفری ایران، اقدامی مترقی تلقی می‌شود؛ لکن ‌یافته‌های این پژوهش، مؤید آن است؛ این قانون از حیث ماهوی و شکلی با ایرادات عدیده و غیرقابل اغماضی نظیر نقض اصل کیفیت قانون، استفاده از عبارات مبهم، ارائه تعریف مضیق از جرم سیاسی و… مواجه است که می‌‌تواند حقوق متهم سیاسی را به مخاطره بیفکند. به‌خصوص آن‌که احاله دادرسی این جرایم به قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و اجتناب از تصریح به تضمینات دادرسی ارفاقی جرایم سیاسی، خود مشکلی مضاعف ایجاد نموده است. پژوهش حاضر ضمن تبیین علمی موضوع، با محوریت قانون جرم سیاسی و قانون آیین دادرسی کیفری، به‌نقد و بررسی رویکرد نوین مقنن در خصوص جرایم سیاسی؛ ایرادات و کاستیها وارده بر قوانین مربوطه پرداخته است تا در جهت اصلاح سیاست تقنینی ایران و تضمین هرچه بهتر حقوق متهم و مجرم سیاسی گامی برداشته شود.

کلیدواژگان: جرم سیاسی، آثار،‌ رویکرد اتفاقی،‌ دادگاه

منبع: سایت ایران داک