استفاده از برق بدون کنتور
استفاده از برق بدون کنتور
استفاده از برق بدون کنتور
پدیده‌ای که بیش از هر چیز با حاشیه‌نشینی رونق گرفت، کم‌کم به معضلی بزرگ پیش روی متولیان صنعت برق در ایران تبدیل‌شده و غیرقابل‌کنترل است.
برق‌دزدی در رده تلفات شبکه برق قرار دارد؛ و قانون، فاقد قاطعیت کافی برای برخورد با این دسته از «سارقان» است و اساساً آنها را «سارق» تلقی نمی‌کند. هیچ‌گاه آمار کاملاً موثق و دقیقی از ارزش ریالی این نوع از سرقت در کل کشور منتشرنشده است و شاید تازه‌ترین اشاره یک‌نهاد رسمی به این ماجرا به گزارش سال گذشته مرکز پژوهشهای مجلس دهم از عملکرد وزارت نیرو در سالهای 89 تا 92 بازگردد.
این مرکز در بخشی از گزارش خود در تحلیل علت تلفات بالای شبکه برق در استانهایی مانند خوزستان نوشت که بخش زیادی از این تلفات به‌واسطه آمار بالای «برق‌دزدی» دراین منطقه رقم خورده است. مرکز پژوهشها دراین گزارش صراحتاً اعلام کرد که هرچند اقدامهایی برای کاهش این آمار صورت گرفته اما به‌واسطه «افزایش قیمت برق» آمار این سرقت نیز افزایش‌یافته است. اکنون در تازه‌ترین اظهارنظر یک مقام رسمی، روز گذشته مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ تعداد موارد سرقت برق در تهران بزرگ در سال گذشته را 4584 مورد اعلام کرده که در «حجم قابل‌توجهی» رخ‌داده‌اند.
ریشه سرقت در چیست؟
قطعاً نخستین تحلیل از پدیده سرقت، از منظر فقر رخ می‌دهد. فقر حاشیه‌نشینان و گذران سخت زندگی برای آنها، زمینه ورود آنها به این نوع از سرقت را مانند هر نوع دیگر از آن ایجاد می‌کند. فیلم مرگ کسب‌وکار من است، نمونه بسیار خوبی از این ماجرا را روایت کرده است. در مورد سرقت برق نکته جالب‌توجه دیگر این است که مانند قاچاق بنزین در مرزنشینان، این پدیده نیز در حاشیه شهرها عملاً «قبح» خود را ازدست‌داده و بیش از آنکه به‌عنوان عملی غیراخلاقی تلقی شود، راهی برای کسب روزی است.اما این تمام مسأله نیست.
عدم قاطعیت قانون در برخورد با برق دزدان نیز مزید بر علت است. برق دزدها همواره فقرا نیستند، بلکه در بسیاری از موارد سودجویانی هستند که با ساخت‌و‌سازهای بدون مجوز در حاشیه شهرهای بزرگ اقدام به استفاده از برق بدون پرداخت وجه می‌کنند. ویلاهای قارچ گونه که در سالهای اخیر ساخت‌و‌ساز آنها در اطراف تهران به‌شدت رشد کرد، از مهم‌ترین نمونه‌های برق‌دزدی هستند. افرادی که پشت ماشینهای آن‌چنانی می‌نشینند اما به‌واسطه عدم آگاهی کافی و عدم وجود ممانعت قانونی، برق، همچنین آب را مجانی و به‌حساب بقیه مردم مصرف می‌کنند. مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در گزارش سال گذشته خود، عاملی دیگر را نیز بر آمار بالای سرقت برق در ایران مؤثر قلمداد کرد. این مرکز با بررسی فنی و تخصصی این پدیده نوشت: طولانی شدن خطوط به‌ویژه خطوط فشار متوسط و فشار ضعیف و استفاده نامناسب از ترانسفورماتورها باعث افزایش تلفات شبکه برق می‌شود. درنتیجه این اتفاق بهتر است که توزیع نیرو همواره با توجه به توزیع بار مشترکین با ولتاژ مناسب صورت گیرد و به‌جای استفاده از ترانسهای توزیع پرظرفیت و توزیع برق با خطوط فشار ضعیف طولانی‌تر از ترانسهای کم‌ظرفیت‌تر و کم تلفات تر و خطوط فشار ضعیف بسیار کوتاه‌تر استفاده شود.
بنابراین چون حجم تلفات انرژی در شبکه برق ایران بسیار زیاد است و روشهای کاهش تلفات نیز شناخته‌شده است جا دارد وزارت نیرو به‌جای برخورد سطحی با این عامل یا اعلام اعدادی که کمتر صحیح به نظر می‌رسند، آن را جدی گرفته و با اقدامات و اصطلاحات اساسی در شبکه‌های توزیع و نحوه انشعاب دهی نسبت به کاهش تدریجی آن اقدام کند و تا جایی که امکان دارد از گسترش بیش‌ازاندازه شبکه‌های فشار ضعیف به‌ویژه هنگام برقراری انشعابات کاسته شود. در شبکه‌های فشار ضعیف نه‌تنها تلفات فنی و تلفات بی‌باری ترانس بسیار زیاد است، بلکه برق‌دزدی آسان‌تر، سرقت تجهیزات سهل‌تر و خاموشی هم بیشتر است. در مقابل تلفات فنی در شبکه‌های فشار متوسط تا یک‌سوم کاهش می‌یابد. کما اینکه برخی از اقدامات در شرکتهای توزیع تااندازه‌ای مؤثر بوده و جلوی افزایش بیش‌ازپیش تلفات را گرفته است.البته چالش شبکه‌های فشار ضعیف در ایران تنها ریشه برق‌دزدی از منظر مرکز پژوهشها نبود. این مرکز در بخشی دیگر از این گزارش «عدم عادلانه بودن قیمت برق» را نیز عاملی دیگر در رواج این مسأله قلمداد کرد. به عقیده کارشناسان قیمت موردادعای وزارت نیرو فاقد ویژگیهای «قیمت عادلانه» است.
دو سناریو برای سرقت برق
اما سارقان که در بسیاری از مواقع جان خود را نیز با این کار به خطر می‌اندازند، چگونه برق‌دزدی می‌کنند؟ محمد هاشمی، مدیرعامل شرکت توزیع برق تهران درباره پدیده سرقت برق در محدوده شهر تهران می‌گوید: متأسفانه در محدوده شهر تهران بزرگ پدیده سرقت از شبکه‌های برق به دو شکل و در حجمی قابل‌توجه اتفاق می‌افتد. وی می‌افزاید: شیوه اول سرقت به این شکل است که سارق نسبت به استفاده غیرمجاز و بدون کنتور از شبکه مبادرت می‌کند یا با دست‌کاری کنتور از پرداخت هزینه سر باز‌می‌زند.
شیوه دوم به این صورت است که سارقین نسبت به سرقت تجهیزات شبکه خصوصاً سیمهای هوایی مسی اقدام کرده و علاوه بر ایجاد خاموشی برای مشترکین یک محدوده منجر به وارد شدن خسارت به شبکه‌های برق‌رسانی نیز می‌شوند که نیازمند مراجعه اکیپهای شرکت جهت تعمیر و جایگزینی شبکه سرقت شده و برقراری برق مشترکین خاموش شده، هستند.
اقدامهای متولیان برق
شرکت توزیع برق تهران برای پیشگیری از سرقت نوع دوم از سه سال گذشته تاکنون اقدام به جایگزینی شبکه‌های مسی موجود با کابلهای آلومینیومی کرده و هم‌اکنون بیش از 70 درصد شبکه‌های مسی با کابلهای خود نگهدار آلومینیومی جایگزین شده‌اند.
«شرکت توزیع برق تهران با انجام بازدیدهای گسترده و رصد کردن روند مصرف مشترکین نسبت به کشف و برخورد با این‌گونه مصارف اقدام می‌کند.»
نقش نیروی انتظامی و انتظارات از این نیرو
نیروی انتظامی اهتمام کافی را درزمینه برخورد با این نوع از سرقت به خرج نمی‌دهد. باوجود کاهش 50 درصدی در آمار سرقت از شبکه، توجه به آمار سرقت انجام‌شده در سال 94 که بالغ‌بر 4584 مورد بوده است نشانگر نیاز به فعالیت بیشتر دراین خصوص و مداخله نیروی انتظامی در پیشگیری و برخورد با این پدیده است. این شیوه عملکرد منفعلانه نیروی انتظامی پیش‌ازاین در برخورد با بهره‌برداران از چاههای غیرمجاز آب نیز دیده‌شده است.
منبع: اقتصاد آنلاین