خرید و فروش کودک

خرید و فروش کودک

زهره غلامعلی‌زاده

خرید و فروش کودک که گاه والدین نیز در آن نقش دارند، به‌ویژه نسبت به کودکان خردسال، می‌تواند بی‌هویتی آنان را به دنبال داشته باشد.

قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب 1381 در ماده 3 هرگونه خرید، فروش، بهره‌کشی و به‌کارگیری کودکان را به‌منظور ارتکاب اعمال خلاف از قبیل قاچاق ممنوع نموده و برای مرتکب مجازات حبس از شش ماه تا یک‌سال یا جزای نقدی از ده تا بیست میلیون ریال قرار داده است.

از مفهوم این ماده می‌توان به این نتیجه رسید که تحقق جرم منوط به وجود انگیزه به‌کارگیری طفل در اعمال خلاف می‌باشد. پس پدر و مادری که با انگیزه مالی یا حتی به خیال خود با قصد خوشبختی کودک، او را می‌فروشند، با این ماده قابل مجازات نیستند.

اما اداره حقوقی قوه قضاییه در تفسیری عبارت ”ارتکاب اعمال خلاف” در ماده 3 را تنها بر رفتار سوم مندرج در این ماده (به‌کارگیری کودکان) وارد دانسته و لذا صرف خرید و فروش کودکان به هر منظوری را جرم تلقی نموده است.

این‌گونه تفسیر قانون جهت حمایت بیشتر از کودک است که با اهمیت دوران کودکی به لحاظ شکل‌گیری شخصیت انسان در آن مرتبط است.

بند 2 ماده 6 کنوانسیون حقوق کودک درباره تضمین ادامه حیات و رشد کودک توسط حکومتها می‌باشد. در این کنوانسیون آموزش و حق بهداشت، حق بیمه، زندگی شایسته برای کودکان معلول، حمایت قانونی در زمینه جنسی، منع خرید و فروش کودکان آمده است و هرگونه بهره‌کشی از کودکان جرم به شمار می‌رود.

پدیده نوظهور تلخ کودک‌فروشی به‌عنوان آسیب عمیق اجتماعی مثل دیگر آسیبها‌ی اجتماعی پدیده تک عاملی نیست و مجموعه‌ای از عوامل زنجیروار درکنار هم قرار می‌گیرند تا یک خانواده ناچار به فروش فرزندش شود.

به‌عنوان مثال یکی از دلایل خرید و فروش کودک، فقر، بیکاری، اعتیاد والدین و… می‌باشد که باعث دور گردیدن کودک از محیط امن خانواده و آغوش پدر و مادر واقعی و نهایتاً آسیبها‌ی بسیار زیاد به کودک خواهد شد.

کودکی که فروخته می‌شود ممکن است موردسوءاستفاده جنسی قرار گیرد، عامل فروش موادمخدر گردد، در همین دوران (کودکی) وارد زندگی زناشویی و مسؤولیتها‌ی ناشی از آن گردد و… به عبارتی از طرفی خود کودک است و کودکی نکرده و از طرف دیگر باید فرزند پرورش دهد و بار مسؤولیت زندگی را به دوش بکشد. چنین کودکی به‌شدت مورد آسیبها‌ی مختلف اجتماعی قرار می‌گیرد.

ریشه بسیاری از مشکلات و معضلات اجتماعی به مسأله فقر و بیکاری بر می‌گردد، پس ابتداً می‌بایست این مشکل یعنی بیکاری و سپس فقر برطرف گردد که پدر و مادری مجبور به فروش جگرگوشه خود نگردند تا کودک در دامان امن پدر و مادر خود رشد یابد.

منابع:

اسدی، لیلاسادات، حقوق‌کیفری خانواده، تهران، انتشارات میزان، 1392

اسدی، لیلاسادات، نقدی بر قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، ماهنامه پیام آموزش، معاونت آموزش

قوه‌قضاییه، شماره 25، فروردین و اردیبهشت 1386.