شرایط اقامه دعوی

شرایط اقامه دعوی

شیرزاد زارع

مدعی برای اقامه دعوا یعنی استمداد از مرجع صالح برای شناسایی یا اخذ حق مورد مطالبه، باید شرایطی داشته باشد؛

اول این‌که باید دارای اهلیت قانونی جهت اقامه دعوا باشد.

دوم سمت او به‌عنوان اصیل در دعوا و درصورتی‌که اصیل است قائم مقامی وی یا نمایندگی او از سوی اصیل محرز باشد.

سوم این‌که مدعی باید ذی‌نفع در دعوا باشد.

مبحث اول : اهلیت قانونی جهت طرح دعوا

اهلیت یعنی شایستگی دارا شدن حقوق و تکالیف و اجرا و انجام آنها.

یکی از شرایط اقامه دعوی، داشتن اهلیت قانونی است که عبارت است از دارا بودن شرایط عقل، بلوغ و رشد.

سن، بر اساس اصلاحیه تبصره 1 ماده 1210 قانون مدنی برای پسران 15 سال تمام شمسی و در دختران 13 سال تمام شمسی است.

بنابراین، پسران و دختران به‌شرط داشتن عقل و رشد در این سنین حق اقامه دعوا دارند، لیکن امروزه بر ‌اساس وحدت رویه شماره 30 مورخ 3/10/1364 و نیز ماده واحده راجع به رشد متعاملین مصوب 1313 رویه دادگاههای دادگستری و دستگاههای دولتی ، بانکها و دفاتر اسناد رسمی بر این است که هر شخصی را که به سن 18 سال تمام شمسی رسیده باشد؛ اعم از زن و مرد، دارای اهلیت قانونی برای تصرف در حقوق خود و از جمله اقامه دعوا می‌شناسند. مگر آن‌که عدم رشد و جنون آنها به‌موجب حکم دادگاه ثابت شده باشد.

مبحث دوم : دارا بودن سمت برای طرح دعوا

سمت به‌عنوانی اطلاق می‌شود که به‌موجب آن شخص اجازه و اختیار انجام کاری، در این‌جا اقامه دعوا یا دفاع از آن‌را از جانب دیگری دارد.

اصل بر‌ این است که اشخاص به اصالت و از طرف خود اقدام می‌کنند و داشتن سمت نیازمند اثبات است.

در مواردی هم که شخص اقامه دعوا کرده و ذکری از سمت خویش به‌میان نمیشه آورد اصل بر این است که برای خودش اقامه دعوا می‌کند.

مبحث سوم : داشتن نفع

مدعی باید در دعوایی که مطرح می‌کند دارای نفع باشد.

ماده 2 قانون آیین دادرسی مدنی در جهت اصل ابتکار شخصی و خصوصی در این‌باره مقرر می‌دارد: (( هیچ دادگاهی نمی‌تواند به دعوایی رسیدگی کند مگر این که شخص یا اشخاص ذی‌نفع یا وکیل و یا قائم مقام و یا نماینده قانونی آنان رسیدگی به دعوا را برابر قانون درخواست نموده است)).

شرایط نفع:

نفع باید موجود و محقق ، مشروع و قانونی و شخصی و مستقیم باشد.

1- موجود و محقق بودن: نفعی که به استناد آن دعوا اقامه می شود باید موجود باشد، از این‌رو نفع احتمالی و یا نفع آینده نمی‌تواند مبنای ذی‌نفع بودن مدعی قرار بگیرد . همچنین است وضع دعوایی که خواسته آن مطالبه دین موجل است.

2- مشروع و قانونی بودن: نفع باید به‌گونه‌ای باشد که قانون از آن حمایت کند.

3- شخصی و مستقیم بودن: شخصی و مستقیم بودن نفع بدین معناست که با فرض صدور حکم علیه خوانده نفع مستقیماً متوجه شخص خواهان باشد. منبع: دپارتمان حقوقی کاتوزیان