نوع مسؤولیت و آثار ناشی از بطلان عقود معاوضی

نوع مسؤولیت و آثار ناشی از بطلان عقود معاوضی

نویسندگان: بهزاد پور سید، مصطفی شفیع‌زاده، محمدصادقی

چکیده:

در بحث از ضمانت اجراهای مربوط به عدم رعایت شرایط صحت عقود، به اصطلاحات مختلفی ازجمله بطلان و فساد برمی‌خوریم. اصولاً درصورتی‌که عقدی فاقد شرایط ماهوی و برخی شرایط شکلی مقرر برای صحت باشد، باطل است و آثار مخصوص بر آن عقد مترتب نمی‌شود و تنفیذ بعدی نیز هیچ اثری ندارد. نوشتار حاضر ضمن بررسی مفهوم بطلان در فقه امامیه و حقوق ایران، بر آن است تا تأثیر این ضمانت اجرا را بر عقود معاوضی بررسی نماید. از مفهوم بطلان و مسؤولیت ناشی از آن بر عقود معاوضی استنباط می‌شود که با عنایت به استعمال تردافی بطلان و فساد، نمی‌توان به استناد جبران خسارات وارد براثر بطلان ناشی از عقود معاوضی، به مسؤولیت قراردادی استناد نمود؛ چراکه اصولاً قراردادی وجود ندارد تا بتوان بر اساس آن، شخص را ضامن دانست. ازاین‌رو، در پی بطلان عقود معاوضی، برای جبران خسارات حاصله می‌بایست به مسؤولیت خارج از قرارداد متوسل شد و در صورت صدور حکم دادگاه به بطلان آن معامله، چنین حکمی صرفاً جنبه اعلامی دارد.

کلیدواژگان: بطلان، مسؤولیت مدنی، مسؤولیت قراردادی، ضمان قهری، عقود معاوضی.

مجله پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی؛ دوره 12، شماره 43، بهار 95