روش دفاع از پایان‌نامه (قسمت اول)
روش دفاع از پایان‌نامه (قسمت اول)
روش دفاع از پایان‌نامه (قسمت اول)
توصیه‌هایی برای جلسه ارایه و دفاع از پایان‌نامه
به‌طورکلی برای غلبه بر هیجانات جلسه دفاع رعایت نکات زیر بسیار مفید است.
– قبل از شروع جلسه و ایراد سخنرانی، ذهن خود را بر روی موضوع و مطالب سخنرانی متمرکز کنید.
– اعتمادبه‌نفس داشتن در این لحظات بسیار ارزشمند و کارساز است. از ایجاد تشویش و نگرانی با زمزمه کردن عباراتی مثل «چرا گلویم خشک شده؟»، «چرا دستهایم می‌لرزد؟» و یا «بدجوری خودم را به دردسر انداختم.» جداً اجتناب نمایید.
– سعی کنید هنگام سخنرانی بیش‌تر به حضار بنگرید و از غوطه‌ور شدن در انبوه نوشته‌های متنی پرهیز کنید.
– کوشش کنید درباره موضوعی صحبت کنید که کاملاً آشنایی و تسلط دارید.
– واقع‌گرا باشید. فراموش نکنید که هر کسی ممکن است در شرایط مشابه تا حدودی دچار اضطراب شود.
– حاضرین در جلسه به‌خوبی قادر به درک شرایط شما هستند؛ بنابراین گردش نگاه شما در میان آنها باعث نوعی حس قدرتمندی و تجدیدقوا خواهد شد.
– به روال معمول و شیوه خودتان سخن بگویید و زبان و یا لهجه عاریتی استفاده نکنید.
– قبل از شروع جلسه دفاع موضوع سخنرانی خود را چند بار مرور کنید و حتی می‌توانید در حضور دوستانتان آن را با صدای بلند بیان کنید. مطمئن شوید که مجموع زمان صرف شده از 30 دقیقه بیش‌تر نمی‌شود.
– موضوع اصلی و محوری سخنرانی را در آغاز برای شنوندگان تشریح کنید و سعی کنید مطالب خود را حول همین محور ادامه بدهید.
– در شنوندگان تصاویر ذهنی نسبت به مطالب سخنرانی ایجاد کنید. در ادامه سخنرانی هرچند به قبل برگشته و با مرور گذرا، حضار را در جریان آن‌چه گذشته قرار دهید.
– هرگز در حین سخنرانی پوزش نخواهید؛ زیرا این یکی از علایم تشویش و اضطراب است.
– سخنرانی خود را با استفاده از جملاتی بسیار سلیس، روان و واضح پیش ببرید. به شنوندگان تلقین کنید که راجع به مسایل مطرح مسلط و صاحب‌نظر هستید. برای کنترل هر جه بیش‌تر جلسه حضار را در بحث وارد کنید.
– با افزایش و کاهش به‌موقع تن صدا و همچنین مکثهای حساب شده و به‌موقع در کلام و نیز حرکات ریتمیک و سیال دستهای خود تحرک و پویایی را به جلسه تزریق کنید.
– زمان را متناسب با عناوین مهم قابل طرح تنظیم کنید و در طول جلسه دفاع با دقت زمان سپری شده را در نظر داشته باشید؛ و تناسب زمان باقیمانده را با عناوین باقی مانده کنترل کنید.
– برای حضار به‌خصوص هیأت دوران احترام زیادی قایل شوید. مخاطب قرار دادن آنها در چارچوب ضوابط اخلاقی الزامی است. درصورتی‌که شما را مخاطب قرار دادند سعی کنید در وهله اوّل به‌دقت مطالب آنها را یادداشت نمایید. در مورد هر سؤالی جواب مناسب، روشن و قانع‌کننده بدهید؛ و اگر باز هم جوابتان فهمیده نشد قول بدهید که در آینده نزدیک جواب آن را پیدا خواهید کرد. از گفتن عباراتی چون «نمی‌دانم» و مثل آن جداً خودداری نمایید.
– از مصرف داروهای محرک و یا آرام‌بخش جداً خودداری کنید.
تناسب مطالب قابل طرح در جلسه دفاعیه با زمان تعیین شده
زمان تخصیصی در جلسه دفاع معمولاً به وسیله مدیر جلسه اعلام می‌شود. درصورتی‌که بنا به هر دلیل زمان به محقق اعلام نشد؛ توصیه می‌شود زمان مناسب برای جلسه دفاع خود را 30 دقیقه فرض نمایید. تقسیم‌بندی ذیل در تقسیم مناسب زمان دفاع به شما کمک می‌کند.
شیوه‌هایی برای ارائه پایان‌نامه
خلاصه گویی هم علم است وهم هنر. کسانی که در شرایط خاصی مجبور به ارائه سخنرانی در جمعی از افراد شده‌اند به‌ویژه اگر برای نخستین بار و بدون تمرین و آمادگی در جمع حضور یافته‌اند معنی این گفته را به‌خوبی درک می‌کنند. بارها با این شرایط مواجه شده‌ایم که مجبوریم و یا از سر انتخاب باید مطالبی را برای جمعیتی ارائه کنیم و این موضوع برای کسانی که اولین بار قرار است این کار را انجام دهند همراه با استرس و اضطراب و نگرانیهایی است در یکی از وبلاگها مطلب مفیدی در این‌باره دیدم که می‌تواند آمادگی فرد را در مواجه شدن با این شرایط بالا ببرد. مناسب دیدم دوستانی که دراین‌باره مشکل دارند آن را مطالعه کنند. چون همه الزاماً این موقعیت را تجربه کرده و یا می‌کنند. بخصوص هنگام دفاع از پایان‌نامه که تأثیر زیادی در کسب نمره برای دانشجویان دارد.
هنگامی‌که می‌خواهید یک موضوع را در جلسه‌ای (با هر تعداد شرکت‌کننده) توضیح دهید و یا گزارشی از فعالیتهای انجام شده در یک پروژه را ارائه کنید و یا حتی در یک جمع دوستانه صحبت کنید مطمئناً کار سختی خواهید داشت تصور کنید چندین جفت چشم کوچک‌ترین حرکات شما را زیر نظر دارند و چندین جفت گوش حرف به حرف شما را می‌شنوند و بر اساس این دیده‌ها و شنیده‌ها در مورد شما و مطالبی که ارائه می‌کنید قضاوت می‌کنند، از سوی دیگر شما ملزم به اقناع آنها و یا دفاع از عملکردتان و یا حتی اثبات خودتان هستید در هر جایگاهی که قرار دارید فرقی نمی‌کند، شما در موقعیت خطیری قرار گرفته‌اید. پس سعی کنید بهترین باشید، دو اصل بسیار مهم را فراموش نکنید اول تسلط کامل به مطالبی که می‌خواهید ارائه دهید و دوم حفظ خونسردی و آرامش. شما با رعایت این دو اصل و توجه به نکاتی که در پی خواهد آمد علاوه بر یک ارائه خوب، یک جلسه زیبا را برگزار می‌کنید.
- مخاطبان را شناسایی کنید.
اگر شما سطح علمی، فرهنگی و حتی شخصیتی مخاطبان را بدانید، ارتباط بهتری با آنان برقرار می‌کنید و آن‌چه را که آنها دوست دارند یا می‌خواهند بشنوند ارائه می‌دهید و این یعنی اثرگذاری بهتر و بیش‌تر.
- یک پیام مشخص داشته باشید. خلاصه و گویا.
قبل از این‌که کار تهیه مطالب خود را شروع کنید، پیام کلیدی خود را مشخص کنید. درواقع پیام شما باید بتواند مخاطبان را به یک‌راه مشخص رهنمون و امکان تفکر در مورد راههای دیگر را فراهم سازد.
- برای هر تصویر متن کوتاهی آماده کنید.
هر تصویر (متن یا عکس) که پخش می‌شود. خلاصه‌ای از موضوع آن باید ارائه شود. این خلاصه می‌تواند شفاهی باشد یا به‌صورت زیرنویس ارائه شود. این باعث خواهد شد تا در وقت صرفه‌جویی شود.
- مطالب و مفاهیم خاص را برجسته کنید.
مطالبی را که توضیح آنها برای «پذیرش» مخاطب «اهمیت» بیش‌تری دارد را مشخص کنید.
- قبل از جلسه، تمرین کنید. بخصوص از نظر تنظیم وقت تمرین فراموش نشود.
- ساختار اثربخشی برای ارائه طراحی کنید.
طرح «مسئله» و «حل» آن بهترین روش برای ارائه قدرتمند یک مطلب است. اول «مسئله» را بیان کنید بعد «راه‌حل» را ارائه دهید و آن را با یک مثال توضیح دهید.
- جمله «همه تیزهوش نیستند» را فراموش نکنید.
همه مخاطبان شما افراد تیزهوش نیستند. پس سعی کنید مطالب را خیلی ساده و غیر پیچیده ارائه کنید، در هر ساعت صحبت کردن 3 الی 4 نکته را شرح دهید.
- محکم و خوب شروع کنید.
یک شروع خوب، موفقیت را تضمین می‌کند. از روشهای مختلف استفاده کنید گاهی یک حکایت یا قصه یا یک خاطره و در بعضی مواقع پرداختن به اصل مطلب می‌تواند شروع خوبی باشد.
- از نمودار و چارت استفاده کنید. پاورپوینت بسیار مفید است.
بسیاری از مخاطبان شما نمی‌توانند هم‌زمان با شما اعداد و آمار ارائه شده را تجزیه‌وتحلیل کنند. نمودار کمک می‌کند تا سریع‌تر به موضوع دست پیدا کنند و با شما همراه شوند.
- پایانی با شکوه داشته باشید.
بسیاری از مخاطبان آخرین مطلبی را که شما می‌گویید به خاطر می‌سپارند مطمئن شوید که آخرین مطالبی که می‌گویید همانهایی هستند که می‌خواهید مخاطبان به آن بیش‌تر توجه کنند.
- بر نکات مهم تسلط داشته باشید.
اگر شما نکات مهم را بدانید راحت‌تر می‌توانید مخاطبان را قانع کنید و علاوه بر آن با آرامش و بدون استرس خواهید بود.
- خوب تنفس کنید.
- از چشمانتان استفاده کنید.
حتماً از چشمانتان برای برقراری ارتباط با مخاطب استفاده کنید با این کار مخاطبان احساس بهتری خواهند داشت و شما می‌توانید تأثیر صحبتهایتان را ببینید.
- تجهیزات مناسب را آماده کنید.
هر جلسه‌ای، نیازمند تمهیدات خاصی است. تجهیزات موردنیاز (نه کم و نه زیاد) از قبیل دستگاه نمایش، وایت‌برد، کامپیوتر و … را آماده کنید.
- تجهیزات را امتحان کنید.
قبل از شروع جلسه تجهیزاتی را که قرار است استفاده کنید یک‌بار امتحان کنید خرابی و یا عدم کارایی مناسب هرکدام از دستگاهها (حتی یک ماژیک وایت برد) می‌تواند تأثیر بسیار منفی بر مطالب شما داشته باشد.
- بدانید که شما مرکز توجه هستید.
قبل از شروع جلسه فقط صدای شما شنیده می‌شود هر حرکت شما تأثیر مستقیم بر مخاطب داشته و می‌تواند جلسه شما را زیباتر یا زشت‌تر نماید. با تمام وجود عمل کنید.
- «لبخند» را فراموش نکنید.
- هنگام ارائه خودتان باشید.
سعی نکنید از حرکات مصنوعی استفاده کنید اقدامات تصنعی کاملاً دیده می‌شوند، خودتان باشید و بگذارید زبان بدن شما طبیعی باشد.
- سعی کنید از روی نوشته نخوانید.
خواندن مطلب از روی نوشته باعث می‌شود که ارتباط شما با مخاطبان دچار خدشه گردد، دستانتان نیز از اثرگذاری باز می‌ماند، می‌توانید از یادداشتهای روی چارت یا تصویر استفاده کنید.
- مخاطبان را درگیر بحث کنید.
همیشه می‌توانید مخاطبان را وارد بحث کنید. از آنها سؤال کنید و جواب بخواهید اما اصرار نکنید، شما می‌توانید از سایر روشها نیز برای مشارکت بیش‌تر و همراهی آنها استفاده کنید. (نوشتن پای تخته، قرائت یک متن یا …)
- از شوخی کردن نترسید.
شما می‌توانید با استفاده از مزاحمهای کوچک محیط را جذاب‌تر کنید.
- خودتان را جای مخاطب بگذارید.
اگر شما به جای مخاطب نشسته بودید، چه حالی داشتید، آیا گرمای اتاق، نور محیط و … مناسب است. شما باید به آنها اهمیت ویژه بدهید تا شما را باور کنند.
- از کارتان بازخورد داشته باشید.
- وقت را تنظیم کنید و بیش‌تر از آن سر مخاطبان را درد نیاورید!
شما در هر حالی می‌توانید بازخورد بگیرید، شفاهی یا کتبی، در انتهای جلسه از پرسشنامه‌های ساده استفاده کنید تا بتوانید در آینده کارتان را بهبود بخشید. منبع: وبلاگ روشهای تحقیق و پژوهش- ادامه دارد