حذف یک صفر پول ملی، انحراف افکار عمومی

حذف یک صفر پول ملی، انحراف افکار عمومی

  مصوبه تغییر واحد پول ملی و حذف صفر از اسکناسها در شرایطی که اقتصاد کشور از مشکلات عدیده‌ای رنج می‌برد یکی از آن تصمیمهای غیرطبیعی دولت محسوب می‌شود.

مصوبه تغییر واحد پول ملی و حذف صفر از اسکناسها در شرایطی که اقتصاد کشور از مشکلات عدیده‌ای رنج می‌برد یکی از آن تصمیمهای غیرطبیعی دولت محسوب می‌شود. مصوبه هیأت‌ دولت در روز چهارشنبه هفته گذشته حتی کارشناسان اقتصادی حامی دولت را نیز شوکه کرد، چرا که اگر در یک نظرسنجی خواسته می‌شد اولویتهای اقتصادی کشور را اقتصاددانان تعیین کنند رفرم پولی (تغییر واحد پول ملی) قطعاً جزو 10 اولویت اول ایران هم قرار نمی‌گرفت. جالب این‌که مصوبه تغییر واحد پول ملی با حذف صفر از پول به بهانه بررسی طرح تحول نظام بانکی انجام شده اما قائم‌مقام بانک مرکزی اعلام کرده لایحه حذف صفر‌ از پول ملی در قالب لایحه‌ای جداگانه ارائه می‌شود! به عبارت بهتر دولت در نظر دارد یک‌بار واحد پول ملی را تومان کند و بار دیگر صفرهای بیش‌تری از اسکناسها بردارد که با توجه به‌صرف هزینه و زمان بسیار، غیرضروری و غیرمنطقی به نظر می‌رسد.

اقتصاد ایران در 3 سال اخیر از رکود شدید رنج برده و بسیاری از تولیدکنندگان داخلی ضرر و زیان کرده‌اند و صنعت ما در شرایط بسیار بدی قرار دارد. رکود شدید موجب شده معیشت مردم تحت تأثیر قرار گیرد و کلاً اقتصاد ایران با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کند. به همین علت افکار عمومی، انتقاد شدیدی به عملکرد اقتصادی دولت یازدهم داشته و دارد و قطعاً مصوبه تغییر واحد پول ملی و بالا گرفتن مباحثی مثل این‌که چند صفر از پول ملی حذف شود می‌تواند حواسها را هرچند کم از مشکلات متعدد اقتصادی پرت کند. از طرف دیگر حذف صفر از پول ملی هزینه‌های مالی و روانی بسیاری دارد. حذف صفر از پول ملی و تبدیل ریال به تومان، آن‌هم الان، کمی غیرعادی است.

حذف صفر هم دارای هزینه‌های روانی است که مربوط به گیجی ابتدایی بعد از تغییر اولیه است (حتی در تغییرهای تدریجی) هم هزینه‌های حسابداری و تغییرات نرم‌افزاری و تغییرات در اسکناس و … به همین خاطر معمولاً زیر 3 صفر برای حذف اقدام نمی‌شود و کشور ما با به جان خریدن این هزینه‌ها برای حذف یک صفر نمونه‌ای جالب در تجربه تغییر نام پول در دنیاست. دوم آن‌که حذف صفر برای کشوری مناسب است که برای دوره‌ای بلندمدت از داشتن تورم زیر 5 درصد مطمئن باشد اگر نه بعد از 10 سال دوباره باید صفری را بیندازد؛ مانند کشورهای حوزه آمریکای جنوبی که بارها و بارها این کار را تکرار کردند. هیچ‌کس حتی خوشبین‌ترین طرفداران دولت هم‌اکنون به حفظ دستاورد‌های تورمی دولت مطمئن نیستند. دولت از کاهش تورمی سخن می‌گوید که دستاورد دولت محسوب نمی‌شود، چراکه اقتصاد ایران کاهش نرخ تورم را مدیون رکود شدید است نه عملکرد علمی تیم اقتصادی دولت!

  الزامات حذف صفر

یکی از سازمانهای زیرمجموعه دولت در گزارشی هشدار داده که حذف صفر از پول ملی بدون رعایت پیش‌شرطها فقط مشکلات اقتصادی را بیش‌تر می‌کند. سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان در این گزارش آورده است: گفته شد حذف صفر از پول ملی در کشورها بعد از جنگ دوم جهانی و به دلیل دوران بحران بدهیها و تورمهای بسیار بالا صورت گرفت. درست است که طی 3 دهه گذشته بسیاری از متغیرهای اسمی و سطح عمومی قیمتها رشد چند برابری داشته‌اند و رشد نرخ تورم پیوسته صعودی بوده به‌طوری‌که تورمهای 2 رقمی همواره آزاردهنده است اما در هیچ‌یک از دورانها ایران با تورمهای بسیار بالا (ابرتورم) مثل برزیل، آرژانتین و زیمبابوه مواجه نبوده است. از طرفی به دلیل وجود نوسانات زیادی که متغیرهای کلان اقتصادی ایران دارند موفقیت این طرح مستلزم بسترسازیهای مناسب اقتصادی قبل از اجرای طرح است. هر چند ایران دارای برنامه‌های عمرانی (قبل از انقلاب) و توسعه (بعد از انقلاب) است اما بیش‌تر این طرحها رشد اقتصادی پیش‌بینی شده در سند طرح را محقق نساخته است. هم‌چنین به دلیل بالا بودن قدرت قیمت‌گذاری عوامل اقتصادی در ایران با حذف صفرها بسیاری از قیمتها مضربی از این تعداد صفرها نیستند، مثلاً هنگام حذف 3 صفر از پول ملی، عمده قیمتها مضربی از 1000 نیستند لذا کالاهای 2500 یا 3750 ریالی که باید 5/2 و 75/3 ریال قیمت‌گذاری شوند با مشکل گرد کردن اعداد مواجه می‌شوند که با توجه به قدرت اقتصادی در قیمت‌گذاری، قیمتها به سمت بالا گرد خواهند شد. پیشنهاد می‌‌شود قبل از اجرای سیاست صفرزدایی در کشور که می‌تواند به نتایج مثبت و خوبی منجر شود، اقدامات ذیل انجام شود که برخی از آنها پیش‌شرط بسیاری از فعالیتهای اصلاحی است:

1- ایجاد فضای رقابتی و عمیق کردن بازارها

2- محدود کردن قدرت قیمت‌گذاری عوامل اقتصادی

3- انضباط و شفافیت در بودجه دولت و رفتار مالی دولت

4- اصلاح نظام مالیاتی و کاهش وابستگی اقتصاد کشور و بودجه دولت به درآمد نفت

5- محدود کردن فعالیتهای نامولد و تثبیت نسبت مبادلات مرتبط و نامرتبط با تولید ناخالص داخلی

6- ایجاد نظام مدیریت اصلاح قیمت و نظارت بر تغییرات قیمت

7- نظارت بر اعطای اعتبار و باز دریافت وامهای معوقه

8- انضباط پولی

سازمان حمایت در پایان این گزارش تصریح کرد: این اقدامات پیش‌شرط بسیاری از اقدامات اصلاحی به شمار می‌روند و تا زمانی که درباره آنها فکری نشود نمی‌توان به موفقیت هر نوع اصلاحاتی امیدوار بود.

   هزینه‌بر است

در این زمینه کامران ندری، معاون پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی گفت: معمولاً کشورهایی برای حذف صفر از پول ملی خود اقدام می‌کنند که تورم مزمن و طولانی‌مدت داشته‌اند و تصمیم‌ گرفته‌اند 3 صفر یا 6 صفر را از پول ملی خود حذف کنند؛ ایران هم شرایط مشابهی را گذرانده است ولی در نظر داشته باشید که چنین اقدامی زمان‌بر و پرهزینه است.

وی توضیح داد: برای حذف صفر از پول ملی، اسکناس و مسکوت در گردش باید خارج شود و پول جدید جایگزین شود که هم زمان‌بر و هم هزینه‌بر است، بنابراین وقتی دولت چنین کاری می‌کند و هزینه‌های آن را می‌پذیرد طبیعتاً تلاش می‌کند تعداد صفرهای بیش‌تری حذف شود تا محاسبات ساده‌تر شود و احیاناً اگر تورمهایی اتفاق افتاد در رقمهای پایین تا حدودی قابل‌ تحمل باشد، بنابراین بهتر است تعداد بیش‌تری از صفرها حذف شود و در شرایط کنونی به نظر من حذف 4 صفر از پول ملی امکان‌پذیر باشد. از دیگر سو،‌ برخی دیگر از کارشناسان این تصمیم دولت را یک اقدام سیاسی در جهت ظاهرسازی می‌دانند. آنها معتقدند دولت از حل معادلات اصلی عاجز مانده و لیکن جهت توجیه عدم توانایی خود در حل و فصل معادلات، ظاهری حق به جانب گرفته و سریعاً معادله آسان دیگری را که فکر می‌کند پاسخ آن ‌را می‌داند طرح و اذهان عموم را از اصل قضیه منحرف می‌کند.

از این منظر می‌توان اهداف دولت از اجرای این طرحها را در چند مورد خلاصه کرد؛ اولاً حجم پول و نقدینگی را در جامعه کم و به نوعی کنترل کند. البته برای موفقیت کامل در کاهش حجم نقدینگی کشور هرچه تعداد صفرهایی که از پول حذف می‌شود بیش‌تر باشد توفیق دولت نیز بیش‌تر خواهد بود. از این بابت امکان کنترل حجم پول در کشور در مصوبه اخیر دولت که تنها یک صفر را از پول ملی حذف می‌کند دور از انتظار خواهد بود. ثانیاً قیمت اجناس را به ظاهر ارزان و ناچیز جلوه دهد.

این مورد بسیار مهم و در اصل هدف نهایی دولتمردان از اجرای این کار است به‌طوری‌که وجود گـرانی و نرخ بالای تـورم و هم‌چنین افزایش قیمت بـرخی خدمات و کالاهای مصرفی در پی اجرای ناقص طرح هدفمندی یارانه‌ها موجب ناراحتی و دل‌نگرانی مردم شده، لکن مسؤولان اقتصادی کشور تصور می‌کنند چنان‌چه صفر از اسکناسها کم شود به طور طبیعی تمام نرخها نازل و ارزان به نظر خواهد رسید و از نظر روانی بر روحیه بیش‌تر مردم تأثیر مثبت خواهد گذاشت. ثالثاً ارزش اسمی دلار آمریکا را کاهش دهد. این موضوع نیز برای دولت با اهمیت است و به دنبال این است که با کم کردن صفرها به دنیا به‌ویژه دولت آمریکا ثابت کند پول ایرانی از ارزش بسیار بالایی در دولت تدبیر و امید برخوردار شده است.

منبع: وطن امروز