تاریخچه حقوق دریایی

تاریخچه حقوق دریایی

درگذشته‌های دور، مهم‌ترین هدف دریانوردی، تجارت و مسافرت بوده است. مسافرت با اهداف راهزنی، صید جنگی یا نظامی و تفریحی بوده است. در عصر باستان، دولتهایی با عنوان ابر دولتهای دریایی دراین عرصه فعال و کوشا بوده‌اند. به‌ویژه اینکه در عصر کورش بزرگ هخامنشی با گشایش فنیقیه توسط وی از قدرت و توان دریایی این دریانوردان بهره برده شد. این امر منجر به پرورش دریانوردان و مهندسان برجسته ایرانی دراین زمینه شد که از آن زمره می‌توان به مهندس ارتاخه ایرانی اشاره کرد. نامبرده سازنده کانال سوئز بوده است. در دوره‌های بعدی نیز دریانوردی در سرزمین ایران رشد و نموّ فراوانی داشته است.

می‌بینیم در عصر خشایار شاه ایران دارای 4 هزار فروند کشتی دریایی یا رزم‌ناو بوده است که از این تعداد بخشی از آنها به مقاصد نظامی و پاره‌ای دیگر به مقاصد تجاری می‌پرداختند.

با ظهور اسلام تا مدتی سلطه و سیطره ایران بر دریا کاهش یافت و از همین فرصت اقوامی چون وایکینگها که مقیم دانمارک سوئد و روسیه امروزی بوده استفاده کرده و درصدد کشف برخی مناطق چون کانادا برآمدند وعده‌ای در منطقه‌ی کراخ روسیه ساکن شدند که کشور اکراین را تشکیل دادند. پس از مدتی کار به‌جایی می‌رسد که کشورهایی چون هلند و پرتغال و انگلستان تسلط بر دریاها را پیشه‌ی خود ساختند تا جایی که در دوره‌ی صفویه پرتغالها با چیرگی بر خلیج هرمز، از پرداخت مالیاتهای متعلقه خودداری می‌کردند در آن زمان مهم‌ترین بندرها گمبرون (عباس) و سیراف بودند.

در قرن شانزدهم، در زمان شارل پنجم اسپانیا و پرتغال در هم ادغام و تحت حاکمیت ژرمنها درآمدند. پس از مدّتی در پی رهایی هلند از اسپانیا شرکت هند شرقی در هندوستان ایجاد شد که مشاور حقوقی این شرکت ادّعای انحصار بر حاکمیت اقیانوسها را از سوی آن اقوام زیر سؤال برده و به‌تدریج نظریه‌ی دریای آزاد متولد شد که مبتنی بر اصل مشترکات عامه و اصل حیازت مباحات بود.

دراین دوران، در ایران نیز صنعت کشتی‌سازی و دریانوردی رشد میابد. در دوره‌ی نادرشاه افشار باوجود محدودیتهای شدید انگلستان، نخستین کارخانه‌ی کشتی‌سازی در بوشهر تأسیس می‌گردد. در دوره‌ی ناصرالدین‌شاه نیز دو کشتی به نام شوش و پرسپولیس که بیشتر به حمل‌ونقل خرما و نیز حمل مسافر به عتبات عالیات می‌پرداختند، خریده می‌شود. در عصر مظفر الدین شاه نیز یک کشتی خریده شد که به کشتی‌رانی می‌پرداخت. در دوره‌ی پهلوی با تصویب قانون دریایی، ایران وارد مرحله‌ی نوینی می‌شود. این قانون برگرفته از قانون بلژیک و فرانسه و پاره‌ای از کنوانسیونهای بین‌المللی است

. منبع؛ وب‌سایت دادگستر جوان