انواع خودکشی از نظر امیل دورکیم

انواع خودکشی از نظر امیل دورکیم

امیل دورکیم خودکشی را در انواع گوناگون آن بررسی کرده است. در تعاریف و بررسی خودکشی در جوامع مختلف از این نظریه استفاده می‌شود.

خودکشی خودپرستانه:

میزان بالای خودکشی خودپرستانه در جوامع و اجتماعات و گروههایی دیده می‌شود که فرد به واحد اجتماعی بزرگ متصل نشده است. جوامع با وجدان جمعی قوی که از آنها مراقبت می‌کنند منجر به امور جاری مختلفی می‌شود که از بروز خودکشی خودپرستانه در سطح زیاد جلوگیری می‌کند. هنگامی که این امور جاری ضعیف باشد، فرد قادر است که بر وجدان جمعی برتری یابد. کاری راه که به دلخواه خویش می‌خواهد، انجام دهد. در واحد های بزرگ اجتماعی با وجدان جمعی ضعیف فرد می‌تواند دنبال علایق شخصی خود برود و هر چه را که می‌خواهد به دست آورد.

خودکشی دیگر دوستانه:

خودکشی خودپرستانه وقتی حادث می‌شود که وحدت و انسجام در جامع پایین باشد ولی خودکشی دیگردوستانه در نتیجه وحدت بیش از حد جامعه صورت می‌گیرد و فرد را مجبور به خودکشی می‌کند. یک مثال جالب از دیگر دوستانه، خودکشی پیروان «جیم جونز» بود. آنها آگاهانه جام زهر را نوشیدند و بچه‌های خود را وادار به نوشیدن زهر کردند. به طور کلی دسته جمعی و به خاطر انسجام گروهی بالاست به این عمل زده‌اند. معمولاً افرادی که خودکشی دیگر دوستانه می‌کنند این عمل را وظیفه می‌دانند. خودکشی فرمانده کشتی در حال غرق شدن و یا خودکشی زن هندی شوهر مرده نیز مثالهایی از این نوع خودکشی است.

خودکشی ناشی از بی‌هنجاری:

این نوع خودکشی زمانی رخ می‌دهد که قوانین و نظم در جامعه در هم شکسته شده باشد. طبیعت این درهم شکستگی می‌تواند مثبت (هنگام رونق اقتصادی) یا منفی (بحران اقتصادی) باشد. در زمان در هم شکستگی جریانهای بی‌ریشگی و بی‌هنجاری موجب افزایش این نوع خودکشی می‌گردد. البته در شرایط بحران این میزان بیشتر است زیرا در بحران اقتصادی افراد مشاغل خود را از دست می‌دهند و در نتیجه فرد از قواعد کار و مؤسسه بر کنار می‌شود. جدایی از این ساختارها (برای مثال خانواده، مذهب، دولت) فرد را در مقابل امر جاری اجتماعی آسیب‌پذیر می‌کند. این نوع خودکشی در سالهای جنگ و رویدادهای بزرگ مثل انقلابات کاهش پیدا می‌کند.

خودکشی تقدیرگرایانه:

این خودکشی هنگامی رخ می‌دهد که قانون و نظم بیش از اندازه باشد. از نظر او افرادی که دست به این نوع خودکشی می‌زنند، کسانی هستند با آینده‌ای مسدود و علایقی که توسط نظام ستم‌پیشه خفه شده است. نظم بیش از اندازه، ظلم امور جاری، موجب افسردگی و مالیخولیایی است که به نوبه خود باعث افزایش خودکشی تقدیرگرایانه می‌شود.

منبع:

تهیه و تنظیم: خانم زیبا شکارچی (کارشناس ارشد علوم اجتماعی)

1. آرون، ریمون (1363) مراحل اساسی سر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه باقر پرهام، نشر شرکت سهامی کتابهای جیبی.
2. کوزر، لوییس (1368) زندگی و اندیشه بزرگانه جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، انتشارات علمی.
3. دورکیم، امیل، قواعد روش‌شناسی، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران.

تخصصی جامعه‌شناسی جنایی- ولی پوری