واکاوی ملاک اعتبار در پذیرش نظر اهل خبره از دیدگاه فقه امامیه
واکاوی ملاک اعتبار در پذیرش نظر اهل خبره از دیدگاه فقه امامیه
واکاوی ملاک اعتبار در پذیرش نظر اهل خبره از دیدگاه فقه امامیه
نویسندگان: حبیبالله طاهری، محمد حکیم
چکیده
گستردگی و تأثیر فراوان دیدگاه کارشناسیِ اهل خبره در ابواب متعدد فقهی و بهویژه تأمل در تأثیر روزافزونِ سرعت تخصصی شدنِ علوم و فنون در استنباط فقهی و حقوقی، نشاندهنده اهمیت نظریه کارشناسی است. در مصادر فقهی و اصولی امامیه، حجیت شرعیِ نظر اهل خبره، برمبنای سیره عقلاییه مورد امضای شارع استوار است و گزارههای متعددی مانند خبرویت محضه؛ حکم عقل؛ حصول اطمینان و درنتیجه، الغای احتمال خلاف و همچنین الغای خصوصیت و کشف اعتبار کلی؛ بهعنوان مناط و ملاکِ عُقلا در جریان این سیره مطرحشدهاند. در مقاله حاضر، با تبیین و بررسی مناطات مطرحشده، الغای احتمال خلاف و حصول وثوق و اطمینان نفس را بهعنوان ملاک اصلی سیره، پذیرفتهایم و پس از واکاویِ شرایطی همچون عدالت و تعدد؛ تحصیل وثوق؛ استنباط و استنتاج از مقدمات حدسیه؛ اعلمیت؛ حیات و .. بهعنوان شرط اعتبار نظر اهل خبره، مناط فوق را تنها ملاکِ دخیل در اعتبار نظریه کارشناسی میدانیم. براین اساس، با تبیینِ ملاک سیره عُقلا در عمل به نظریه کارشناسی و بیان تفاوت بین شهادت و نظریه کارشناسی، حصول وثوق و اطمینان (بهاستثنای مواردِ خارجشده با دلیلِ خاص) بهعنوان تنها شرط اعتبار پذیرفته میشود. کلیدواژگان: اهل خبره، سیره عقلا، شهادت (بینه)، نظریه کارشناسی، وثوق و اطمینان
مجله پژوهشهای فقهی؛ سال دوازدهم، شماره 2، تابستان 1395