قبح اقتضایی اشتغال در حکومت جائر
قبح اقتضایی اشتغال در حکومت جائر
قبح اقتضایی اشتغال در حکومت جائر
عنوان: تصدی منصب در دولت جائر
نویسنده: سید جواد ورعی
چکیده
«تصدی منصب در دولت جائر» در کتب روایی و فقهی با عنوان «قبول ولایت از طرف جائر» مطرحشده است. «حرمت همکاری» و «حرمت قبول منصب در دستگاه غاصب و ظالم» فیالجمله مقبول فقیهان امامیه است. آنچه مورد اختلاف است، «قبح ذاتی»، «اقتضائی» یا «عدم قبح» قبولِ منصب و بهتبع آن «حرمت ذاتی» یا «غیری» قبول منصب است. بررسی دلایلِ «حرمتِ ذاتی قبول منصب در حکومت جائر» که برخاسته از «قبح ذاتی» آن باشد، نشان میدهد که دلایل یادشده از اثبات مدعا قاصرند؛ چنانکه دلایل گروه دوم نیز از اثبات اباحه آن ـ به این معنا که بهخودیخود فاقد حکم بوده و تابع صدق عناوین دیگری چون «عون الظالم؛ یعنی یاور حاکم جائر بودن»، «تصدی منصب برای انجام امور حرام» یا «تقویت دولت جائر» باشد ـ ناتواناند. به نظر میرسد «تصدی منصب در دولت جائر» مقتضیِ قبح بوده و شرعاً حرام است، مگر آنکه با عنوان دیگری تزاحم پیدا کند که در آن صورت، تابع قواعد باب تزاحم خواهد بود. بهبیاندیگر، اصل اولی، حرمت و ممنوعیت «تصدی منصب در دولت جائر» است، مگر آنکه مصلحتی فراتر از «قبح قبولِ منصب» در کار باشد که تصدی منصب را موجه سازد.
کلیدواژگان: تصدی منصب، دولت جائر، عون الظالم، حرمت ذاتی، حرمت غیری
دو فصلنامه فقه و حقوق اسلامی؛ سال اول، شماره 1، بهار و تابستان 1395