درباره قانون مجازات اسلامی ( قسمت8)

درباره قانون مجازات اسلامی ( قسمت8)

1- مفهوم بلوغ

آیا منظور از بلوغ در شرایط عامه تکلیف، بلوغ جنسى است یا بلوغ فکرى یا جمع هر دو است؟

صاحب جواهر مى‏فرماید:

مراد از بلوغ که در لغت به معنای ادراک و رسیدن است، آن است که انسان به حد احتلام و هم‌خوابگی برسد که این به سبب پیدایش منى در بدن و تحریک شهوت و انزال آب جهنده است که به حکمت الهى، مبدأ خلقت انسان و حیوان در بقاى نوع مى‏باشد؛ بنابراین، بلوغ کمال طبیعى انسان است که نسل بشر با آن باقى مى‏ماند و عقل بشر هم‌زمان با آن تقویت مى‏شود و انسان از مرحله طفولیت به مرحله کمال و بلوغ رسیده و به درجه زنان و مردان انتقال مى‏یابد. ازاین‌رو، هرگاه در زمان محتمل، احتلام تحقق یابد، بلوغ حاصل مى‏شود و دیگر نیاز به بیان شارع نیست؛ زیرا بلوغ از امور طبیعى است که در لغت و عرف شناخته‌شده است و از موضوعات شرعى مانند الفاظ عبادات نیست که تنها از ناحیه شرع قابل‌فهم باشد.

از کلام صاحب جواهر استفاده مى‏شود که منظور از بلوغ، بلوغ جنسى است و ناظر به بلوغ فکرى و قدرت درک نیست در بسیاری از متون فقهی بلوغ در کنار رشد قرار گرفت که حاکی از تغاییر مفهومی آن دو است.

بنابراین، هرگاه علایم طبیعی بلوغ در دختر یا پسر مانند حیض و احتلام محقق شود، دختر و پسر بالغ محسوب می‌شوند و در صورت عدم تحقق علایم طبیعی بلوغ، نوبت به سن بلوغ می‌رسد. علامه حلی در خصوص دلالت حیض بر بلوغ می‌نویسد: «در این‌که حیض دلالت بر بلوغ دارد هیچ قول مخالفی وجود ندارد». برخی از فقهای معاصر در این مورد، نظر مخالف دارند. هم‌چنین در دلالت احتلام پسر بر بلوغ آمده است: «حد بلوغ در پسر رسیدن به سن 15 سال قمری، رویش مو و احتلام است». در خصوص علایم طبیعی بلوغ مثل حمل و احتلام اختلاف‌نظر نشده است، ولی سن بلوغ به‌ویژه در خصوص دختران مورد اختلاف است.