استفاده از سلاحهای شیمیایی ظرف دو دهه گذشته در از میان بردن ۹۴ درصد ذخایر اعلام‌شده تسلیحات شیمیایی جهان مشارکت داشته است. این سازمان ۲۶ آوریل (۶ اردیبهشت)، بیستمین سالگرد تأسیس خود را گرامی خواهد داشت.
سایت ورلدبولتن نوشته است: روسیه با بیان این نکته که “آنالیز حمله شیمیایی سوریه از راه دور غیرقابل قبول است” از ناظران استفاده از سلاح شیمیایی برای اهمال در فرستادن کارشناسان خود به محل حادثه در سوریه انتقاد کرد.
اما باید توجه داشت که کارشناسان و محققان سازمان جهانی منع استفاده از سلاحهای شیمیایی اکنون در مأموریت خطرناک مناطق جنگی به سر می‌برند و این سازمان در حال حاضر در شرایط سختی است.
“سازمان منع استفاده از سلاح شیمیایی” چیست؟
سازمان منع استفاده از سلاحهای شیمیایی که مرکز آن در شهر لاهه است، در راستای اجرای قانون منع تسلیحات شیمیایی و با هدف پاک کردن جهان از وجود تسلیحات سمی و ممانعت از تولید سلاحهای جدید، در سال ۱۹۹۷ تأسیس شد. سلاحهای شیمیایی مانند گاز خردل اولین بار در میدان نبرد جنگ جهانی اول و هم‌چنین در سال ۱۹۸۸ علیه مردم غیرنظامی حلبچه عراق توسط دیکتاتور سابق این کشور، صدام استفاده شد. سال ۱۹۹۵ نیز در حادثه حمله به مترو در توکیو با گاز سارین پیروان یک آیین مذهبی از این سلاح شیمیایی استفاده کردند.
قانون منع استفاده از سلاحهای شیمیایی پس از حدود ۲۰ سال مذاکره ۲۹ آوریل ۱۹۹۷ تصویب شد. اکنون ۱۹۲ کشور عضو سازمان منع استفاده از سلاح شیمیایی هستند.
روسیه و ایالات‌متحده آمریکا نیز قرار است ظرف ۷ سال آینده ذخایر سلاحهای شیمیایی خود را از بین ببرند.
در این میان تنها مصر، اسراییل، کره شمالی و سودان جنوبی باقی مانده‌اند که هنوز تبعیت از این قانون را امضا نکرده‌اند.
مأموریت سازمان منع استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه چیست؟
دولت سوریه پس از سالها، نهایتاً در سپتامبر ۲۰۱۳ به موجب توافق آمریکا- روسیه برای دفع تهدید حمله هوایی آمریکا ذخایر تسلیحات شیمیایی خود را به سازمان منع استفاده از سلاح شیمیایی برای از بین بردن آنها تسلیم کرد. این کشور در اوت ۲۰۱۳ به عضویت سازمان منع استفاده از سلاح شیمیایی درآمد.
طبق گزارش این سازمان، کل تسلیحات شیمیایی اعلام‌شده سوریه که در مجموع ۱۳۰۰ متریک تن بود- در ژانویه ۲۰۱۶ تسلیم سازمان و از بین برده شد. با این وجود اخیراً شبهات و ادعاهایی درباره این‌که دمشق کل تسلیحات خود را به سازمان معرفی نکرده باشد، به وجود آمده است. احمد اوزومجو، دبیر کل سازمان نیز بر وجود شکافها و تناقضهایی در اظهار مخازن شیمیایی سوریه ۲۰۱۳ تأکید کرده است. در این میان موضوع “کلرین” که از آن می‌توان برای ساخت گاز خفگی‌آور کلر نیز استفاده کرد، مطرح است که یک ماده شیمیایی رایج برای کودهای شیمیایی و تصفیه آب است و لزومی ندارد به‌عنوان سلاح شیمیایی معرفی شود.
چگونگی عملکرد سازمان منع استفاده از سلاحهای شیمیایی در سوریه
سازمان منع استفاده از سلاح شیمیایی برای اولین بار در تاریخ تأسیس خود درباره وجود سلاح شیمیایی در یک کشور درگیر در جنگ داخلی تحقیق می‌کند.
در سال ۲۰۱۴ قرار شد گروهی از کارشناسان و محققان سازمان درباره ادعای حملات شیمیایی پی‌درپی در سوریه تحقیق کنند و حقیقت ماجرا را مشخص کنند. به گزارش سازمان، این گروه بارها به سوریه اعزام شد و متدهای مختلف تحقیقاتی را برای تشخیص این‌که “آیا از تسلیحات شیمیایی در این کشور استفاده‌شده است یا خیر” به کار بست.
اما پس از آن‌که گروه تحقیقاتی اوایل سال ۲۰۱۴ با بمب دست‌ساز کنار جاده‌ای مواجه شد قرار شد که این گروه برای ایمنی خود دیگر به خارج از دمشق نروند.
در عوض گروه از طریق مصاحبه با شاهدان عینی و نمونه‌گیریهای محیطی و بیوپزشکی و با استفاده از آزمایش شواهد فیزیکی در لابراتوارهای اختصاص داده‌شده به تحقیقات خود ادامه می‌دهد.
گزارشهای مربوط به این تحقیقات برای تیم مشترک سازمان ملل و سازمان منع استفاده از تسلیحات شیمیایی که به نام JIM معروف است، ارسال می‌شود. این تیم مشترک در سال ۲۰۱۵ توسط شورای امنیت سازمان ملل برای “رسیدن به کسی که پشت این حملات است”، تشکیل شد.
حمله ۴ آوریل؟
تحقیقات سازمان منع استفاده از سلاحهای شیمیایی درباره حمله ۴ آوریل به روستای خان شیخون در شهر ادلب که تحت سلطه شورشیان است، همچنان ادامه دارد. در این حمله ۸۷ نفر کشته شدند.
در جلسه ویژه سازمان منع استفاده از تسلیحات شیمیایی در لاهه که تشکیل شد، اوزومجو گفت بر اساس ارزیابی اولیه کارشناسان فنی پس از مطالعه اطلاعات موجود، ادعای استفاده از سلاح شیمیایی در این منطقه درست است.
انگلیس در این جلسه گفت که تست وجود عامل عصبی سارین یا ماده‌ای شبیه سارین در نمونه‌هایی که محققان این کشور آنالیز کرده‌اند، مثبت بوده است.
این در حالی است که بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در این رابطه به خبرگزاری فرانسه گفت این گزارشها صد درصد جعلی است و برای توجیه حمله نظامی آمریکا به پایگاه هوایی سوریه به هم بافته‌شده است. تیم تفحص سازمان امیدوار است که بتواند کار تحقیقات خود را ظرف سه هفته آینده تکمیل کند.
اوزومجو گفت: کارشناسان ما درباره اهمیت وظیفه‌ای که بر عهده دارند به خوبی آگاه هستند و من مطمئنم که آنها با به کارگیری کلیه لوازم فنی موجود به صورت حرفه‌ای و بی‌طرفانه مأموریت خود را به انجام می‌رسانند. منبع: ایسنا