تا می‌توانید پنهان‌کاری کنید!
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند: دوستت را بر آن مقدار از اسرارت آگاه ساز که اگر دشمنت هم آن را بداند، به تو زیان نرساند. شاید دوستت نیز روزی دشمنت شود.
پنهان‌کاری
رازداری، فضیلتی اخلاقی است که در توفیق یافتن به انجام کارها و سعادت و نیک بختی انسانها نقش بسزایی دارد. امیرمومنان علی (علیه‌السلام) فرمود: پیروزی، به محکم‌کاری بسته است و آن‌هم به اندیشه بستگی دارد و اندیشه نیز به نگهداری رازها است. ایشان در سخنی دیگر، رسیدن به موفقیت را در سایه رازداری دانسته و فرموده است: موفق‌ترین کارها آن است که پنهان‌کاری آن را فراگیرد.
در مقابل، افشای اسرار سبب دوری از موفقیت و حتی سقوط و شکست فرد درراه تصمیمهای او می‌شود، چنان‌که امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: برملا کردن راز، (مایه) سقوط است.
دیدگاه قرآن در رابطه با رازداری
خداوند متعال در آیه 26 سوره جن در رابطه با رازداری فرموده است: «عَالِمُ الْغَیْبِ فَلَا یُظْهِرُ عَلَى غَیْبِهِ أَحَدًا؛ داناى نهان است و کسى را بر غیب خودآگاه نمی‌کند» خداوند متعال، از همه‌ی اسرار مطلع است و از تمام اتفاقات، آگاه؛ اما بااین‌وجود، هیچ‌کس از اسرار غیب او آگاه نیست. خداوند متعال خود، رازهای بندگانش را می‌پوشاند و به همین دلیل بر رازداری تأکید دارد.
در آیه 74 سوره توبه دراین رابطه آمده است: «یَحْلِفُونَ بِاللّهِ مَا قَالُواْ وَلَقَدْ قَالُواْ کَلِمَهَ الْکُفْرِ وَکَفَرُواْ بَعْدَ إِسْلاَمِهِمْ وَهَمُّواْ بِمَا لَمْ یَنَالُواْ وَمَا نَقَمُواْ إِلاَّ أَنْ أَغْنَاهُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ مِن فَضْلِهِ فَإِن یَتُوبُواْ یَکُ خَیْرًا لَّهُمْ وَإِن یَتَوَلَّوْا یُعَذِّبْهُمُ اللّهُ عَذَابًا أَلِیمًا فِی الدُّنْیَا وَالآخِرَهِ وَمَا لَهُمْ فِی الأَرْضِ مِن وَلِیٍّ وَلاَ نَصِیرٍ؛ به خدا سوگند می‌خورند که [سخن ناروا] نگفته‌اند درحالی‌که قطعاً سخن کفر گفته و پس از اسلام آوردنشان کفر ورزیده‌اند و بر آنچه موفق به انجام آن نشدند همت گماشتند و به عیب‌جویی برنخاستند مگر [بعد از] آنکه خدا و پیامبرش از فضل خود آنان را بی‌نیاز گردانیدند پس اگر توبه کنند براى آنان بهتر است و اگر روى برتابند خدا آنان را در دنیا و آخرت عذابى دردناک می‌کند و درروی زمین یار و یاورى نخواهند داشت».
در آیه 5 سوره یوسف نیز در رابطه با رازداری آمده است: «قَالَ یَا بُنَیَّ لاَ تَقْصُصْ رُوْیَاکَ عَلَى إِخْوَتِکَ فَیَکِیدُواْ لَکَ کَیْدًا إِنَّ الشَّیْطَانَ لِلإِنسَانِ عَدُوٌّ مُّبِینٌ؛ [یعقوب] گفت اى پسرک من خوابت را براى برادرانت حکایت مکن که براى تو نیرنگى می‌اندیشند زیرا شیطان براى آدمى دشمنى آشکار است».
عوامل افشای راز
اسباب و عواملی که در افشای راز نقش بسزایی دارند عبارت‌اند از:
1 – پرحرفی و سست زبانی (زبان لقی): (مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی- الأصول و الروضه، محقق، مصحح، شعرانى، ابوالحسن، ج 1، ص 338) اشخاص پرحرف، برای اشباع میل سخن‌گویی، از هر دری سخن به میان می‌آورند و یافته‌های خویش را به دیگران انتقال می‌دهند. چنین کاری سبب پرده برداشتن از اسرار آدمی می‌شود.
2 – دوستی و رفاقت: (شهید ثانى، زین‌الدین بن على، کشف الریبه، ص 44) شخص دانای اسرار باید توجه داشته باشد که مرز دوستی و رفاقت را از حریم اسرار پنهانی خویش جدا کند و نه‌تنها اسرار خود، بلکه اسرار شخصی دیگران را نیز در اختیار دوستانش قرار ندهد.
حفظ اسرار را باید از خدا آموخت. خداوند بیش و پیش از هر کس، از اعمال و عیوب و گناهان بندگانش باخبر است، اما بردباری و پرده‌پوشی و رازداری او بیش از همه است
امام صادق (علیه‌السلام) فلسفه این کار را چنین بیان می‌فرماید: «لَا تُطْلِعْ صَدِیقَکَ مِنْ سِرِّکَ إِلَّا عَلَى مَا لَوِ اطَّلَعَ عَلَیْهِ عَدُوُّکَ لَمْ یَضُرَّکَ فَإِنَّ الصَّدِیقَ قَدْ یَکُونُ عَدُوَّکَ یَوْماً مَا»؛ (بحار الأنوار، ج 72، ص 71) دوستت را بر آن مقدار از اسرارت آگاه ساز که اگر دشمنت هم آن را بداند، به تو زیان نرساند. شاید دوستت نیز روزی دشمنت شود.
3 – احساساتی شدن و عصبانیت: (بحارالأنوار، ج 70، ص 280) آنهایی که بازیچه احساسات نمی‌شوند و بر خشم خویش مسلط هستند، بر حفظ اسرار خود و دیگران تواناترند.
4 – جهالت و نادانی نسبت به سرانجام بد افشای راز. (شرح الکافی- الأصول و الروضه، ج 1، ص 338)
5 – دشمنی نسبت به صاحب راز. (بحارالأنوار، ج 72، ص 269)
6 – وجود امکانات و وسایل ارتباطی عمومی ازجمله: تلفن، اینترنت و…
خلاصه این‌که در یک تعبیر می‌توان عوامل کلی افشای راز را چنین بیان کرد: تاریکی قلب، ضعف ایمان، سستی زبان، عادت به اذیت و آزار دیگران. (شرح الکافی- الأصول و الروضه، ج 1، ص 338)
حفظ راز شخصی، مقدمه‌ای برای رازداری دیگران
اسلام بر حفظ اسرار تأکید دارد؛ زیرا این امر، تمرینی است برای حفظ آبروی خویش و پاسداری از رازهایی که دیگران نزد شخص به امانت گذاشته‌اند. آنکه رازدار خویش نیست، نمی‌تواند اسرار دیگران را حفظ کند. از سوی دیگر، شخصی که در حفظ اسرارش، ناتوان یا نسبت به آن بی‌اعتناست، نباید توقع داشته باشد که مردم سر او را پوشیده نگاه‌دارند. امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید: «امین به تو خیانت نکند، تویی که به خیانت‌کار امانت [یعنی راز خود را] سپردی». (تحف العقول، ص 442)
چه‌بسا انسان از بعضی اسرار دیگران آگاه شود، اما بنا به دستورات دین می‌بایست امین مردم بوده و با حفظ اسرار ایشان و عدم آشکارسازی آنها که به هدفی جز مطامع نفسانی رخ نمی‌دهد، آبروی ایشان را نریخت و برایشان مشکل پدید نیاورد. «آبرو» از هر سرمایه‌ای بالاتر است و با رازداری می‌توان «آبروداری» کرد.
حفظ اسرار را باید از خدا آموخت. خداوند بیش و پیش از هر کس، از اعمال و عیوب و گناهان بندگانش باخبر است، اما بردباری و پرده‌پوشی و رازداری او بیش از همه است. اگر خداوند، کارهای پشت پرده و پنهانی بندگانش را افشا کند، آیا کسی با کسی دوست می‌شود؟ اگر خداوند، «آن‌کاره‌ای دیگر» مردم را رو کند، برای چه کسی آبرو و حیثیتی باقی می‌ماند؟
متأسفانه در عصر حاضر و در جامعه ایرانی سالهای اخیر شاهد بی‌توجهی محض نسبت به عرض و آبروی مردم و بی‌مبالاتی شدید در خصوص حفظ و حراست از اسرار و رازهای شخصی و خانوادگی مردم هستیم. با ضعیف شدن پایه‌های اخلاقی در جامعه کنونی شاهد هستیم که برخی افراد یا به بهانه بردن لذتی موقت و «ایجاد فضا و دقایقی شاد و مفرح» برای خود و دوستان خود، نیز به هدف نابود کردن شخصیت فرد مسلمان و بردن آبروی او اقدام به پخش خصوصی‌ترین تصاویر و فیلمهای شخصی افراد می‌نمایند. این عمل، آثار مخرب گسترده‌ای ازجمله بروز فضای بی‌توجهی و بی‌غیرتی نسبت به ناموس مسلمین را در جامعه اشاعه داده و باعث شیوع فضای بی‌اعتمادی در میان مسلمین می‌شود. منابع: سایت ایکنا؛ سایت اسلام کوییست ؛ وبلاگ آیین 5324 ؛ منبع: تبیان